Firma MES met aandoenlijk retro-theater
De verloren gegane bar boven speelhol Schateiland op de schijnbaar blijvend aan verloedering ten prooi vallende Scheveningse pier is plaats van handeling voor een nostalgische theatervoorstelling van de fonkelnieuwe Haagse groep Firma MES. Waarom verlangen wij naar vroeger?
In 1863 bracht Mendelssohn een bezoek een kuuroord Scheveningen. Het duingebied maakte hem depressief. De pier stond er toen nog niet. Het Wandelhoofd Koningin Wilhelmina, de eerste pier van Scheveningen, werd pas in 1901 geopend door Prins Hendrik. Na een brand in 1943 sloopten de Duitsers de pier, die sinds 1942 tot ‘Sperrgebiet’ was verklaard, door de palen waarop het bouwsel rust finaal door te zagen. Ze waren bang dat de pier een gemakkelijke landingsbaan voor een Engelse invasie zou zijn. Pas in 1959 begon de bouw van een nieuwe pier, iets noordelijker gelegen dan de oude. Met de opkomst van het massatoerisme en een door de wederopbouw snel om zich heen grijpende welvaart voor iedereen werd de pier al snel een attractie op zichzelf: een dagje Scheveningen annex dagje naar het strand was synoniem met flaneren op de mondaine pier.
De sfeer van onbekommerde onbezorgdheid die in die dagen hoogtij vierde is perfect vastgelegd in reeksen Polygoonjournaals. De loftrompetstekende stem van Philip Bloemendal is voor velen de verpersoonlijking van de verworvenheden van die tijd. Ook de films van cineast Bert Haanstra ademen diezelfde zorgeloosheid. In de meermalen bekroonde bioscoopdocumentaire Alleman schetst hij een beeld van Nederland en de Nederlanders, die hij voor een deel met een verborgen camera observeert in hun dagelijks bestaan en bezigheden. Haanstra laat het ongewone in het gewone en het gewone in het ongewone zien, op komische maar ook serieuze wijze. Natuurlijk hebben de figuren in zijn films hun eigenaardigheden, maar veel kwaad steekt er niet in de landgenoten van de regisseur. Uit zijn Alleman spreekt dan ook een zekere tevredenheid, een wereld waarin het positieve overweegt.
Hanstra’s zwartwit rolprenten, met name Alleman (1963) en De stem van het water (….) zijn voor Firma MES, een opmerkelijk nieuw Haags theaterinitiatief van jonge, net afgestudeerde professionele theatermakers, ankers voor hun eersteling Eb. Ze hebben bezit genomen van het terras bovenop het Schateiland, het casinoachtige speelhol voor kindervermaak. Het uitkijkplatform van 40 meter hoog biedt zicht tot 17 kilometer. Firma MES gebruikt het als vehikel voor rake prettig-nostalgische beschouwingen over de jaren vijftig en begin zestig. Want vroeger kon je nog echt lachen: Vadertje Drees, croquetbal, vlindermontuur, koelbox, badminton op straat, de BMW Izetta, de HBS, vette chansons, de Selvera’s en Eddie Chirstiani. De Puch was toen nog net niet door hippies geclaimd.
Woordloos
Eb is een aaneenrijging van stemmige scènes die soms prettig haaks staan op de alledaagse realiteit. Vrijwel woordloze, bijna mimische sfeerbeelden die onder het hoorbare, kabbelende geluid van de golfslag, donderwolken die overtrekken, en de kermis van de bungeejump die zijn niet klein te krijgen vertier op de kop van de per ook tijdens de voorstelling vrolijk voortzet, uitnodigen tot ingetogen lachen, een glimlachen, een van binnenpretjes doortrokken gevoel van tevredenheid. Wat was het leven in die tijd toch van een naïeve onschuld. Dat gevoel wordt versterkt door de kommerloze deuntjes die de bewegingen van het drietal spelers begeleiden: Polygoondeuntjes, bigbandmuziek van Duke Ellington & Ella Fitzgerald, stemmige pianomoppies.
Uit de voorstelling rijst een fijn gevoel voor de humor en de tijdloosheid die indertijd moet hebben geheerst, zoals ook uit de films van Jacques Tati spreekt. Een gevoel dat ook nu nog wel eens oprijst na een avondje Boulevard of Broken Dreams bijvoorbeeld, een bezoekje aan Oerol of een argeloze confrontatie straattheater. Dank zij Firma MES kunnen we ons een avondje laven aan onvervalst retro-theater. En dat nog wel op een van de iconen van de kustplaats. Een icoon waarvan het depressief makende verval dat het sinds de jaren tachtig alom en al te duidelijk is aan te zien, maar ook voor wonderlijke prachtplaatjes zorgt.
Geld voor onderhoud was niet voorhanden voor het wandelhoofd en in 1991 werd de pier overgenomen door Van der Valk voor het symbolische bedrag van welgeteld 1 gulden. Er was hoop dat de vergane glorie weer zou keren, maar anno 2009 oogt het bouwsel nog altijd armoedig. Mendelssohn zou er beslist niet voor uit zijn graf oprijzen. Ik zou desondanks zeggen: neem de kans te baat om de pier op te gaan, nu het nog kan. U krijgt er een prachtige voorstelling op de koop toe.
Eb door Firma MES. Tot 5 juli op de Scheveningse pier. Meer informatie: www.firmames.nl. Kaartverkoop via Theater aan het Spui: (070) 346 52 72.
Eric Korsten 