Eerste deel van serie Muziek als … in Theater Zeebelt
In Theater Zeebelt vindt zaterdag de eerste aflevering van een serie van drie plaats: Muziek als licht.
In een huiskamersetting gaan lampen een dialoog aan met de piano alsof het muziekinstrumenten zijn. In de serie Muziek als … lijkt alles mogelijk. Een muziekcompositie bijvoorbeeld voor piano’s, cassettespelers, een spiegel en lampen.
Het discobeest bij uitstek leeft nog altijd een glorieus bestaan: het lichtorgel. Lichten die knipperen op de maat en de geluidssterkte van muziek. Maar er is ook een app waarmee je een brandende kaars op je mobiel tovert, en als je spreekt of blaast in de richting van die telefoon, van voren of van opzij, zal de vlam van de kaars wijken of zelfs uitgaan. Voor iedereen binnen handbereik.
Muziek als licht is dus niets nieuws. Ga je in de geschiedenis van de serieuze muziek wroeten, dan kom je al snel uit bij Edgar Varèse, de Franse componist uit de vorige eeuw die de uitvoeringsruimte op gelijke voet stelde met de muziek. Zijn in 1957 in Eindhoven tot stand gekomen en in het Philips Paviljoen tijdens de Wereldtentoonstelling 1958 in Brussel met behulp van 400 luidsprekers uitgevoerde compositie Poème électronique, wordt als de eerste beschouwd waarin architectuur, film, gekleurd licht en muziek tot een geheel samenvloeien. Dat wil zeggen: in de moderne tijd. Want voorheen had Wagner natuurlijk al het ‘Gesammtkunstwerk’ uitgevonden, met onder meer eisen ten aanzien van de lichtvoering.
“Een vaak geciteerde definitie van Edgard Varèse is dat muziek ‘georganiseerd geluid’ is”, zegt de Argentijnse musica Cecilia Arditto, componiste en artistiek leider van initiator Stichting Plan B. “Muziek als een uitvoerende kunst is al theatraal van zichzelf. In onze optiek is muziek niet alleen georganiseerd geluid, maar ook licht, kleuren, objecten, woorden, bewegingen. Op deze manier kunnen buitenmuzikale bronnen worden veranderd in muziek: een muziek van gebaren, van licht, van beelden en van objecten. Aan- en uitgaande lampen zullen verschillende theatrale effecten opleveren, sommige humoristisch, andere poëtisch”. Elke lichtbron wordt benaderd als een muziekinstrument en deze gaat een dialoog aan met de piano. “In aanvulling hierop zal de korte animatiefilm Mandala Boogie Woogie, geïnspireerd op Mondriaans Victory Boogie Woogie van Jorge Lumbreras, speciaal voor dit doel gecomponeerd, drie keer met verschillende muziek worden vertoond”.
Plan B
Stichting Plan B is opgericht in Amsterdam door Argentijnse en Nederlandse kunstenaars. “We werken samen met een uitgebreid netwerk van kunstenaars in Argentinië, Nederland en andere delen van de wereld. Met ons kantoor in Amsterdam en een filiaal in Buenos Aires brengen we samenwerkingsverbanden over en weer tot stand, waarin een intensieve dialoog gevoerd wordt tussen diverse kunstenaars en disciplines. Verder willen we weinig uitgevoerde stukken voor het voetlicht brengen. We zijn geïnteresseerd in het delen van uiteenlopende standpunten over kunst, zonder daarbij in nationale clichés te vervallen”.
“De voorstelling maakt deel uit van de reeks Muziek Als … en is bedacht door Stichting Plan B. In de reeks staat een verfrissende benadering van kamermuziek centraal. Muziek Als… is een cyclus van drie concerten in de vorm van een minifestival, en gaat over het ontdekken van diverse theatrale aspecten van kamermuziek”. De gehele concertserie is geïnspireerd op nostalgie voor lowtechapparaten, zoals voor de pianola. Met dit soort apparaten worden nieuwe mogelijkheden bij de enscenering van theatrale muziek verkend. “De filosofie achter deze flexibele opzet is: prioriteit geven aan ideeën boven techniek. De gehele cyclus ademt een zweem van nostalgie voor lowtech, als een grote bron van inspiratie en creativiteit voor theatrale mogelijkheden, onder het motto: less is more”.
Muziek als … licht door Plan B is op za 22 oktober, 20.30 uur te zien en te horen in Theater Zeebelt. Meer informatie: www.zeebelt.nl en www.muziekals.com. Telefonisch reserveren: (070) 3656546.
Eric Korsten 