De koude kermis van het leven in een notendop
Dames voor na vieren heet het duo. Voor hun programma Koude Kermis kregen ze voor de tweede keer, na Hijgende Hakken, een nominatie voor de Neerlands Hoop. In Diligentia speelt het tweetal voorlopig de laatste voorstelling van de serie. ‘Dat stemt weemoedig, ja.’
In oktober van dit jaar mocht het duo voor de tweede keer in hun nog vrij jonge carrière een nominatie voor een Neerlands Hoop in ‘ontvangst’ nemen. De Dames voor na vieren Hanneke Drenthe en Anne van Rijn kregen de cabaretonderscheiding voor hun voorstelling Koude Kermis, nadat hen eerder in 2007 eenzelfde waardering ten deel viel voor Hijgende Hakken. ‘Een vlot programma dat een smakelijke mix biedt van revue, kermis, slapstick, clownerie en variété’, oordeelde de vakjury. ‘Acts en liedjes grijpen soms onverwacht in elkaar, zoals bij de rochelende kettingrookster die graag conservatorium wil doen en later opduikt als formidabel galmende operazangeres. Menselijke kwetsbaarheid en misverstanden in de communicatie zijn terugkerende thema’s. Het inzoomen op onmacht of onkunde werkt op de lachspieren, maar slaat bij de Dames bijna altijd om in ontroering.’
Het mooie is dat er geen letter overdreven is: Ze weten razendsnel en probleemloos te schakelen tussen ontroeren, verrassen en hilarisch of absurdistisch zijn, maar weten ondertussen ook prachtig te zingen, goed pianospelen, te observeren en zich voort te bewegen. Ze verraden een verbluffende speelsheid en overtuigen met een met uiterste precisie getimede mimiek. ‘Een autobiografisch programma over de achterkant van de tragiek van vermaak’, en ‘de kermis van het leven tot leven gebracht’, laat het duo op de flyer over Koude Kermis weten. “Er is sprake van een rode lijn waarin steeds twee clowntjes terugkomen”, zegt Hanneke Drenth, wederhelft van cabaretgroep Dames voor na vieren. “Zij staan symbool voor de artiest die steeds iets nieuws moet verzinnen, die steeds moet bedenken hoe je grappig en aantrekkelijk blijft voor het publiek. In die zin is het karakter van ons programma autobiografisch te noemen. Maar er zitten ook veel scènes in over ‘gewone’ mensen die hun uiterste best doen om iets van het leven te maken maar vaak in hun opzet mislukken en daardoor, figuurlijk, van een echte koude kermis thuiskomen.”
Met een unieke kijk op de dagelijkse dingen en kleinmenselijk leed trekt het cabarettweetal hun publiek mee in een kermisattractie, een gebeurtenis waarbij je soms eventjes vergeet dat je bestaat: de prachtige zang, mime, livemuziek en slapstick afgewisseld met tragikomische sketches belijven. De kracht van het duo schuilt met name in het op heerlijk tragikomische wijze verbeelden van alledaagse situaties en alledaagse mensen. Vaak schuren en schrijnen de sketches op een heerlijke intelligente manier. Als inspiratiebron voor hun acts geeft het duo onder meer de titel van het tv-programma ‘Man bijt hond’ op. “De gewone mens zoals die is,” verklaart Hanneke. “In alle kleuren en maten die er voorradig zijn. Het leven zoals het is. Op de keper beschouwd blijken juist de meest gewone mensen verbazingwekkende eigenheimers.” Maar de Dames zeggen ook veel plezier te beleven aan de films van Laurel & Hardy en van Charlie Chaplin. Hun talent voor mimiek is komen boven drijven tijdens hun studie aan de Koningstheateracademie in Den Bosch, tegenwoordig de opleiding bij uitstek voor cabarettalent. “Toen Anne en ik elkaar op die opleiding ontmoetten en we besloten om samen sketches te gaan maken, bleek dat we het mimische als vanzelf bij ons werd aangeboord. Natuurlijk, je moet het talent daarna nog dag in dag uit tot ontwikkeling brengen, de krachten naar boven halen. Maar geen van ons tweeën had er daarvóór ooit veel aandacht voor gehad.”
Op de academie leerden ze ook hoe ze het beste een avondvullend programma tot ontwikkeling konden brengen. “Voor ons werkt het het beste als we min of meer lukraak aan het associëren slaan. De theaters vragen al anderhalf jaar voordat we een nieuw programma maken om een titel. En daarom kiezen we voor een titel die ons voldoende aanknopingspunten biedt voor associaties. In het geval van Koude Kermis hadden we dar natuurlijk meteen gedachten bij van een heuse kermis en een circus. Vervolgens gaan we spullen verzamelen en tijdens de repetities soms ook gewoon de straat op om te observeren wat daar gebeurt. En soms hebben we nog een sketch op de plank liggen die we in kunnen passen. Vervolgens gaan we alles in elkaar passen en blijkt een inval van een minuut uitgesponnen te kunnen worden tot een deel dat tien minuten in beslag neemt. Tijdens de try-outfase leggen we de laatste hand aan een onderdeel. De reacties uit het publiek zijn namelijk cruciaal om de timing goed te krijgen.”
In het Haagse cabaretpaleis Diligentia speelt het duo de dernière van Koude Kermis. Daarna zijn ze anderhalf jaar lang niet meer als duo op de podia te zien. “Dat stemt wat weemoedig, ja”, geeft Drenth toe. “Maar we willen weer eens wat meer ruimte voor onszelf. Bovendien hebben we tijd nodig voor het ontwikkelen van een nieuw programma. En dan ben je al snel een realtief lange tijd uit het zicht. Maar het schouderklopje dat uitgaat van de verworven nominatie voor een Nederlands Hoop stemt het duo opbeurend. “Je bent gezien. In deze moeilijke tijden van economische recessies die het theaterleven bedreigen, is dat een waardevolle erkenning. Als artiest wordt het er niet makkelijker op. Het navrante is dat mensen vaak niet beseffen dat cabaretiers doorgaans niet gesubsidieerd worden, en in feite altijd al zelfstandig ondernemers waren. Als we try-outen dan doen we dat vaak geheel op eigen kosten. Het is jammer dat het zo met de kunsten moet. Maar als ik voor mezelf spreek is optreden nog altijd de moeite waard. Theater maak ik vanuit het hart.”
Koude Kermis door Dames voor na vieren is te zien op vrijdag 23 december in Theater Diligentia. Meer informatie op: www.damesvoornavieren.nl en www.diligentia-pijn.nl. Telefonisch reserveren: (070) 3610540.
Eric Korsten 