Diederik van Vleuten solo in Buiten Schot
Tijdens de Eerste Wereldoorlog dutte Nederland vredig voort achter zijn dijken terwijl de rest van Europa op bloedige wijze de twintigste eeuw inluidde. Dat is het heersende beeld.
Maar de verkozen militaire neutraliteit was in werkelijkheid een moeizaam in stand te houden evenwichtskoord, met het Duitse keizerrijk dat Rotterdam gebruikten als doorvoerhaven voor wapens en meer, terwijl grootmacht Engeland ons land zag als zwakke schakel in hun economische zeeblokkade. Vier jaar lang moest Nederland zich verweren tegen de diplomatieke druk van de ene partij zonder de andere te bevoordelen.
In Buiten Schot koppelt Diederik van Vleuten (voorheen de wederhelft van Erik van Muiswinkel) de kleine geschiedenis van zijn familie aan de grote geschiedenis van Nederland en de wereld. In de voorstelling doet Van Vleuten verslag van een briefwisseling van opa Sam en oudoom Jan, die in 1914, rond hun tiende levensjaar, vanuit Nederlands-Indië naar Nederland kwamen. Wekelijks schreven de jongelingen brieven aan hun thuisfront, in een suikerfabriek in Indië achtergebleven familieleden. “Die paar honderd brieven zijn godzijdank binnen onze familie bewaard gebleven”, zegt Van Vleuten. “Het zijn fascinerende beschrijvingen. Het gerommel van de oorlog, bezien door kinderogen”. Die doos vol brieven vormt voor Van Vleuten naar hijzelf zegt ‘een vehikel’ voor het vertellen van een persoonlijk relaas, zoals hij dat ook deed in zijn eerste solovoorstelling Daar Werd Wat Groots Verricht – die in 2015 in reprise wordt genomen – maar nu over de periode dat je vanuit de landsgrens soldaten kon zien lopen en in de verte gerommel van wapentuig kon horen opklinken. Van Vleuten: “Als kind hoorde Jan vanuit Brabant het kanonnengebulder van het westfront in Vlaanderen.’Ik ken de Eerste Wereldoorlog van geluid’, schreef hij”. Bijna een eeuw na dato laat Diederik dat gebulder opnieuw horen en brengt hij de onvoorstelbare jaren 1914-1918 naar het theater. Op zijn volstrekt eigen manier: een verhaal, een piano, een halfvergane, doorgeroeste oorlogshelm, een paar foto’s en een simpel decor, doorsneden met mooie liederen. Zo komen onder meer een slagveldvakantie met oom Jan, een aanslag in Sarajevo, een pianoconcert voor de linkerhand, een kerstbestand, een watersnood ter sprake, en een Duitse keizer die voor de deur staat. “Ongelooflijk. De tijdgeest liet toe dat we de Duitse keizer na 1918 onderdak verleenden, in Huis ten Doorn. Hij werd pas in 1941 met veel vertoon door de Duitse Wehrmacht ten grave gedragen. Een geheel andere tijd was dat. Dat frappeert, en het toeval wil dat ik juist nu onderweg ben voor een optreden in Doorn, in dat Huis van mijn voorstelling”.
Van Vleuten heeft een zekere fascinatie opgevat voor het geschiedenisvak. “Waar die vandaan komt?” herhaalt de Geert Mak van het theater gemakshalve de vraag, “dat weet ik niet, het zit nu eenmaal in mijn genen. Thuis bezochten we op vakanties altijd ruines, musea, kastelen. Mijn ouders en opa waren beiden documentalist en schreven memoires. Dus dat zal het zijn”.
Buiten Schot van Diederik van Vleuten is te zien op zaterdag 5 oktober 2013 in Theater Diligentia en op donderdag 15 mei 2013 in de Koninklijke Schouwburg. Meer informatie op www.diederikvanvleuten.nl en www.diligentia-pepijn.nl. Telefonisch kaarten reserveren: (070) 361 05 40 (Diligentia) en 0900-3456789 (KS).
Eric Korsten 