Kirsten Mulder in ‘Who’s afraid of Virginia Woolf?’
In de meer dan een halve eeuw dat het stuk bestaat is Edward Albee’s roemruchte, onnavolgbare toneelstuk wereldwijd uitgegroeid tot een icoon, een stuk waarin acteurs mogen vlammen maar hen ook de maat wordt genomen.
In Who’s afraid of Virginia Woolf? toont toneelschrijver Edward Albee hoe wreedheid en zelfbedrog mensen ervan weerhouden om persoonlijke relaties met elkaar aan te gaan. Nederland maakte met wat later zijn magnum opus zou blijken te zijn, twee jaar later in 1964 kennis, toen de toenmalige Nederlandse Comedie het stuk in de Stadsschouwburg van Amsterdam in première bracht. Ank van der Moer, Han Bentz van den Berg, Femke Boersma en Hans Boswinkel speelden respectievelijk Martha, George, Honey en Nick. Geen al te uitgesponnen monologen, maar vooral verhitte, op de spits gedreven dialogen, een slagveld vol in uptempo uitgesproken, bijtende oneliners. Een spelletjesavond, zo kun het stuk ook zien. Een nachtelijke escapade ‘onder professoren’ die uitmondt in een totale uitputtingsslag: het oudere echtpaar George en Martha komt thuis van een nachtelijk feestje op de universiteit, waar haar vader de scepter zwaait en George het vak geschiedenis ‘doet’. Martha heeft op verzoek van haar vader in haar kielzog de jonge, onlangs aangestelde bioloog Nick en zijn poppetje Honey thuis uitgenodigd, want Nick is de beoogde opvolger van haar vader op de universiteit. Wat volgt is een rituele dans die bol staat van wederzijds gesar, ogenschijnlijke insinuaties en glasharde, tergzieke verwijten. Dromen worden stukgeslagen.
“Natuurlijk”, verklaart actrice Kirsten Mulder, die de rol van Honey speelt, “ook deze ‘Virginia Woolf’ is verdrietig om te zien, maar er glanst ook een flintertje hoop in door. Ik benader het niet als een komedie, maar het is op momenten absoluut krankzinnig geestig… juist door de tragiek die erin schuilt. Je wordt er soms bang van. Regisseur Erik Whien heeft er een intens relatiedrama van gemaakt, meer dan een stuk over generatieverschillen, zoals het stuk ook wel opgevat wordt. Hoe hij dat gedaan heeft? Door mij en de anderen – Maria Kraakman (Martha), Jacob Derwig (George) en Sanne den Hartogh (Nick) – de uitdaging toe te staan om het stuk naar onszelf toe te halen, er ons eigen verhaal van te maken. Dat kan bij dit stuk omdat er sprake is van vier gelijkwaardige rollen.” Ogenschijnlijk draait het in dit om George en Martha, ook door het feit dat deze rollen in de legendarische verfilming indertijd werden gespeeld door Richard Burton en Liz Taylor. Maar het is de ongekunstelde Honey die onwetend de boel in beweging zet, zíj is de spil om wie het draait. Mulder: “Zij beschikt over een afwijkende energie. Doordat ze dronken is en warrig lijkt. Doordat ze de confrontatie niet uit de weg gaat en zo ongenadige klappen incasseert. Ze zit veelal stil, maar is ook erg beweeglijk. En zij is het die wil dansen. Zo geeft zij een onderlaag weer, en biedt zij tegenwicht tegen het rationele van de anderen”.
Kirsten Mulder is in haar nopjes met haar aandeel. “Ik vind het een prachtige rol. Ik denk dat de tragiek en lichtheid van Honey heel goed bij mij als actrice past. Dit stuk stond hoog op mijn ‘te doen’-lijstje. Gevoegd bij de fijne recensies en de het vakmanschap en de vriendschap van mijn collega-acteurs geeft mij en de anderen dit vleugels bij het spelen.”
Hoewel Albee’s ontluisterende studie naar de mens en de verwoestende kracht naar de werkelijkheid de laatste jaren in Nederland meermalen werd uitgebracht, eerder dit seizoen al twee keer, blijft het stuk fascineren. “We spelen het in drie delen, met een pauze na het tweede deel. We spelen de meest complete versie die er van de tekst is”, zegt Mulder, die bij Oostpool ook te zien was in Boiling Frog (2012) en Tramlijn Begeerte (2012). “We hebben geen tekstregel weggemoffeld, en dat wil in andere producties van dit stuk nog weleens voorkomen.”
De tweevoudige tragedie voltrekt zich tegen de achtergrond van een kopie van Barnett Newmans schilderij Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III. Dertien vierkante meter gevuld met een opzichtig, allesverzengend rood, dat links en rechts wordt geflankeerd door twee dunne stroken blauw en geel. Een uitdagende keuze, want op 21 maart 1986 bracht Gerard Jan van Bladeren in het Stedelijk Museum Amsterdam met een stanleymes drie lange horizontale sneden aan in dit werk.
Who’s afraid of Virginia Woolf? van Toneelschuur Producties & Toneelgroep Oostpool is te zien op dinsdag 8 en woensdag 9 april in Theater aan het Spui. Meer informatie op www.virginiawoolf.nl en www.theateraanhetspui.nl . Telefonisch reserveren: (070) 346 52 72.
Eric Korsten 