Afrika in de kijker
Het Afrovibes Festival, iAfrica Film Festival, Korzo theater en Het Nationale Theater slaan dit jaar de handen ineen.
Samen presenteren ze een programma rond hedendaagse kunst uit Afrika. Dans, muziek, film, performance art, mode en fotografie worden feestelijk opgediend.
Afrika. Van Kaap Angela in Tunesië tot Kaap Agulhas in Zuid-Afrika. 54 landen. Alleen het onmetelijk Azië is van de continenten in volume groter. Het beeld van Afrika? Sloppenwijken, droogte, honger, ebola, aids. Het Verloren Continent. Toch? “Die stereotypering willen we door Afrovibes graag weerleggen,” zegt programmeur Katy Streek van Afrovibes. “Het is de hoogste tijd voor een weerwoord want Afrika-breed is er enorm veel artistieke vernieuwing gaande. In de culturele hotspots van veel steden zijn jonge makers opgestaan. Een selectie van die stemmen, met name uit de sub-Sahara, gaan we aan het Nederlandse publiek tonen. We willen laten zien, horen en voelen wat daar momenteel zoal leeft.”
De festivalorganisatoren willen tonen hoe hedendaagse Afrikaanse en, sporadisch, ook Nederlandse kunstenaars de huidige tijd ervaren, hoe ze het verleden bezien en ze werpen ook een toekomstblik. “We beschikken over een breed netwerk in alle zuidelijke Afrikaanse landen. Door onze eigen kennis en ervaringen, via partnerorganisaties en, bijvoorbeeld, die van Korzo te koppelen aan ons netwerk levert spannende keuzes op.”
Teneinde inhoudelijk een consistent programma te formeren is er een thema aan het festivalweekeinde gekoppeld: Fragile Freedom. Maar de combi ‘vrijheid’ en ‘Afrika’ is geen gelukkige, niet bepaald een gelopen race – al is dat zelfs van de rafelranden van Europa vol te houden.
“Klopt,” bevestigt Streek, “zeker niet in de realiteit van de politieke actualiteit. Vrijheid, democratie en mensenrechten komen nu eenmaal niet vanzelf, zijn kwetsbaar en breekbaar, in Afrika en ook in Europa.” Is er dan op het Afrikaanse continent daadwerkelijk plaats voor een kunstcultuur? “Ja, de kunstensector is er ondanks de nodige tegenwerking sterk ontwikkeld. Natuurlijk is de maatschappelijke positie van kunstenaars er ingewikkeld, maar dat is hier in het Westen en in Nederland net zo,” zegt Streek, die zelf vijf jaar in de kunstscene van Zuid-Afrika werkzaam is geweest.
Wankel
Het wankele bankje waarop ze zit is een metafoor voor de instabiele situatie waarin Zuid-Afrika verkeert. Op de promotiefoto bij haar voorstelling houdt Mamela Nyamza een uitgeklapte bijbel klem tussen haar ontblote bovenbenen. De bijbel als schaamlap. De winnares van de Standard Bank Young Artist Award danst/speelt/performt op het African Art Fest in Korzo haar provocatief bedoelde voorstelling DE-APART-HATE.
De voorstelling is te ‘lezen’ als een zoektocht naar persoonlijke vrijheid, en biedt zo ook een blik in de machtsstructuren van het oude én het nieuwe Zuid-Afrika, dat van de post-Mandela-tijd. Terwijl de roep om dekolonisatie van de cultuur er steeds harder klinkt, zijn onderdrukking door kerk en religie nog aan de orde van de dag.
Nyamza: “De bijbel is een erg ongebalanceerd werk. Alles wat ik te berde breng staat letterlijk opgeschreven in de bijbel,” zegt de in Kaapstad geboren Zuid-Afrikaanse danser en choreograaf Mamela Nyamza door de telefoon. “Wat ik doe? Ik citeer passages uit de bijbel over homoseksualiteit, slavernij en opmerkingen over rassenverschillen. En ik heb het over het feit dat in de bijbel vrouwen aldoor het onderspit delven. Amen, dat staat voor ‘A-men’, voor A-mannen. Maar net zo goed gaat mij voorstelling over democratie, over het feit dat Zuid-Afrika ermee schermt dat het een ‘regenboog-natie’ heet te zijn,” zegt de Zuid-Afrikaanse, die zichzelf als gelovig beschouwt.
“Of neem de manier waarop indertijd missionarissen autochtonen, inheemse Afrikanen dus, tot bekering dwongen,” gaat ze voort. “Ook dat is een aspect van de bijbel.”
Lion King
Kunstactiviste Nyamza (1967) maakte in 2004 acht maanden deel uit van de cast voor de musical ‘Lion King’. Hoe kijkt ze terug op die periode in het Circustheater in Scheveningen? “Achteraf bezien is het voor mij een interessante fase in mijn leven geweest. Ik ontdekte dat musical voornamelijk om entertainment draait, en dat het niet mijn favoriete genre is. Verder heb ik in Den Haag en Scheveningen een prima tijd gehad.”
Zwaar
Gaat het allemaal niet wat zwaar op de maag liggen? Katy Streek: “Het is zien, horen en voelen – maar ook proeven. Korzo verandert in een levendig festivalcafé en doet dienst als ontmoetingsplek voor (inter)nationale gasten, artiesten én het publiek. Zwaar? Lang niet altijd, we hebben naar evenwicht gezocht. Voorbeeld? Let eens op de ‘Lady Africa Fashion Show’ in Theater aan het Spui.” Making whoopie!
Afrovibes: van vrijdag 6 tot en met maandag 9 oktober 2017 in Korzo theater (African Arts Fest) en Theater aan het Spui. Het Afrovibes programma in Den Haag wordt in samenwerking met Black Achievement Month gepresenteerd.
Eric Korsten 