Gerechtigde twijfelachtigheden

Een muzikale kroniek voor aartstwijfelaars

Met het programma Ode aan de Twijfel brengt mc KASSETT een ‘filosofische hiphop-performance vol bluf, bitches, braggadocio en Beyoncés’.

Het theatercollectief doet sinds 2015 onderzoek naar het fenomeen ‘twijfel’.

Want het gezworen drie- en tegenwoordig viertal gelooft dat de wereld baat heeft bij hardop en openlijk durven twijfelen.

“Mijn grootste twijfel?” oppert Oukje den Hollander van mc Kassett, “dat is wel de twijfel aan mezelf, zo is mijn inborst. In een test scoorde ik op een schaal van 0 tot 100 ooit de waarde van 78 procent!”.

Ze is in Ode aan de Twijfel naast Abdelhadi Baaddi een van twee twijfelkonten. Maar twijfel is evenwel de grondslag voor wijsheid. Zei Aristoteles. En: Twijfel is de waakhond van het inzicht, volgens een aforisme van Confucius.

Van sommige dingen in het leven denk je zeker te zijn. Je bent een mens van vlees en bloed, je bed is van hout.

“En morgen komt de zon weer op,” vertelt Den Hollander kwiek. “Maar hoe zeker is die zekerheid? Films als The Matrix, Inception en The Truman Show laten inzien dat ons leven misschien niet zo ‘echt’ is als we geneigd zijn te denken. Misschien worden we voor het lapje gehouden en zijn we het speeltje van een of ander ‘evil genius’. Filosoof Descartes zei het eeuwen geleden al. We spelen onze Ode aan de Twijfel trouwens in het kader van de maandelijkse zogeheten ‘Filosofische Ontmoetingen’ van Filosofie in Den Haag.”

Kassets website heeft naast een ‘hoofdpagina’ een ‘pagina voor het hoofd’, een ‘pagina voor de hoofdzaken’, eentje voor ‘de oorzaken’ en ook een ‘pagina voor de oren’. Hun onorthodoxe naam is een verwijzing naar de aloude muziekcassette die de jaren zeventig voor jan en alleman kopieerbaar maakte. En hun ‘mc’ verwijst niet alleen naar ‘muziekcassette’ maar vooraleerst naar ‘muziektheatercollectief’.

Een belangrijk doel van mc Kassett is het wetenschapsgebied van de filosofie toegankelijk te maken. Het collectief zet taal, muziek en filosofie in om de benodigde bedachtzaamheid te stimuleren. Tussentijdse resultaten van hun onderzoekingen werden eerder gepresenteerd in de vorm van korte performances onder de titels Dubio, Twijfelzaaiers, Kweenie en Lariekoek.

Den Hollander: “Inmiddels is de tijd aangebroken voor de klap op de vuurpijl: de spectaculaire slotsom van Ode aan de Twijfel.”

De oorsprong voor deze voorstelling ligt in de aanslag die het satirische weekblad Charlie Hebdo vijf jaar geleden trof. “Ik had het mooi gevonden als regeringsleiders toen hadden durven uitspreken dat ze het ook even niet meer wisten,” zegt Den Hollander. “Maar ja, twijfelen is nou eenmaal gevaarlijk”.

“We verpakken onze mededeling in de vorm van hiphop. Niet een genre dat per definitie dicht bij ons ligt, maar we zoeken steeds opnieuw graag naar de meest ideale vorm voor onze voorstellingen. Hiphop is interessant omdat deze muziekvorm haaks staat op twijfelen. Rappers laten geen ruimte voor twijfel. Maar de goeie onder hen leveren ook maatschappijkritiek in hun teksten. En hiphop spreekt verschillende doelgroepen aan, ook dat is interessant. In ‘Ode aan de Twijfel’ kom je daarom terecht in een achtbaan van woorden, twijfel en bluf.”

mc KASSETT, Ode aan de Twijfel, maandag 27 januari 2020, 20.00 uur, Zaal 3. Meer informatie: https://zaal3.nl

Advertentie

Drugs? Van ‘not’ naar ‘hot’ en vice versa

Verslavend avondje in de Koninklijke Schouwburg

In de maandelijkse ‘… is HOT-avondjes’ van Het Nationale Theater (HNT) staat steeds een actueel thema of tijdverschijnsel centraal. Rond Marokkanen bijvoorbeeld, de stad Den Haag, de waarde van ‘Optimisme’ of, meest recentelijk, klimaatontwikkelingen. Maandag maken drugs hun intrede in de Koninklijke Schouwburg.

Ze bieden vertier, ontspanning en ontsnapping. Hun werking is geestverruimend, voor sommigen uiterst verslavend – maar soms ook heilzaam. Schaduwzijden zijn ook illegale dumping, liquidaties, gezondheidsrisico’s en infiltratie van de illegale onderwereld in de legale bovenwereld, kortom: ondermijning van het openbaar bestuur. “Een steeds groter wordend probleem in Nederland, en dus ook in Den Haag”, meent waarnemend burgemeester Johan Remkes.

In Den Haag zijn tientallen criminele netwerken actief in drugs- en mensenhandel, zo blijkt uit een onderzoek van de gemeente Den Haag. Volgens Meld Misdaad Anoniem is het aantal anonieme meldingen over drugslabs in de regio Den Haag gestegen van 5 in 2017 naar 25 in 2018. Het aantal druggebruikers in Den Haag wordt geschat op 2600 tot 2900. En de Gezondheidsenquête van 2016 toonde aan dat 31% van de inwoners van Den Haag tussen 19 en 64 jaar cannabis gebruikt.

Eind november vorig jaar werd bekend dat Den Haag de aanwezigheid van drugs in het rioolwater wil gaan meten. Daaruit valt namelijk veel op te maken over het gebruik van cannabis, cocaïne en andere drugs in de stad. Burgemeester Remkes noemt de rioolmetingen ‘een interessante suggestie’ en gaat erover in gesprek met de gemeentelijke veiligheidspartners’, zo schreef hij na vragen van het CDA.

Daniëlle Koster, toen nog fractievoorzitter van CDA Den Haag, maakte zich al langer zorgen over het drugsgebruik en de daaraan gerelateerde criminaliteit in de stad. “Een snuifje op een feestje is niet onschuldig,” liet de inmiddels als raadslid teruggetreden Koster optekenen. Ze stelde raadsvragen: Wat zijn de absolute cijfers met betrekking tot drugsgebruik en -criminaliteit in Den Haag? Hoe verhoudt de drugshandel in Den Haag zich tot andere grote steden, en hoe was dat vijf tot tien jaar geleden? Ook wilde ze begin september al weten hoeveel geld er jaarlijks omgaat in de Haagse drugshandel.

Het college antwoordde medio november: ‘De politie ontvangt regelmatig signalen van inwoners over drugscriminaliteit. Recent is bijvoorbeeld een crystal methlab in het centrum ontmanteld na melding van omwonenden. (…) Ook wij hebben te maken met de uitwassen van drugscriminaliteit. (…) Drugsgebruik en risico’s vormen een vast onderdeel van het Haagse volksgezondheidsbeleid. Ook in het uitvoeringsplan van het Zorg, Jeugd en Volksgezondheidsplan over preventie is dit thema opgenomen.’

Sprekers
Op Drugs … is HOT zijn enkele ‘key note’ sprekers uitgenodigd. Zo vertelt wijkagent Ron van Ommeren over zijn ervaringen met drugs in het Haagse: op straat en in de sfeer van de georganiseerde misdaad. Theatermaker Sadettin Kirmiziyüz legt uit hoe de productie en het gebruik van drugs in de Nederlandse samenleving verstrengeld is geraakt. Hij is onlangs gestart met de repetities voor zijn nieuwe voorstelling DOPE die in première gaat bij Het Nationale Theater, en laat hier een preview zien.

Filosoof Henk Oosterling verklaart het verlangen naar drugs en wat er gebeurt als het losgezongen raakt van een rituele context.

Verslavingsarts Tanya Galyuk verhaalt over haar ervaringen met drugs in de medisch-specialistische zorg.

En burgemeester van Haarlem Jos Wienen doet een boekje open over de ondermijnende activiteiten van de georganiseerde drugscriminaliteit in ons land.

Al de contrasten en de maatschappelijke onrust rond druggebruik komen voorbij tijdens Drugs … is HOT. Op één en hetzelfde podium vind je voor- en tegenstanders in de sfeer van een party, inclusief dj’s en dansers, met elkaar verenigd. De avond wordt omlijst door optredens van vier rappers: Nick Lavrimento da Silva en Dalorim Wartes van DieHeleDing, Julie Mughunda van DOX en Pepijn van Ommeren (zoon van wijkagent Ron van Ommeren), alsmede breakdance en livemuziek van Remco de Jong en Florentijn Boddendijk. Je kunt aanschuiven bij de party en bepaal zelf: hoe HOT vind jij drugs?

‘Drugs… is HOT’, Het Nationale Theater, maandag 20 januari 2020, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: http://www.hnt.nl

 

Het spookhuis van de veiligheid

Een honderd procent veilige samenleving? Ga dan eens undercover in de ‘fake fear factory’ van De Angstfabriek. Waar blijft ondertussen je kritische grondhouding?

Met De Angstfabriek heeft Den Haag er tot 1 februari een ‘waar-achtig’ spookhuis bij. De pop-up fabriek staat, met donkerzwarte geheimzinnigheid omhuld, op het Huijgenspark. Pottenkijkers worden er op voorhand geweerd, je wordt in haar ingewanden alleen toegelaten op een vooraf gereserveerde rondleiding. In haar borrelende inwendige bevindt zich namelijk een ‘theatraal-wetenschappelijk’ laboratorium. Bezoekers worden er groepsgewijs aan hun bloedeigen angsten en een nadere analyse daarvan onderworpen.

Vertel me uw grootste angst – en ik vertel u wie u bent. Zeggen psychologen. En ook: De grootste fout van angstige mensen is dat ze hun angst serieus nemen. Angst is een slechte raadgever, heet het. Maar angst maakt ons anderzijds tot effectieve wezens, het is de basisreflex die behoedt voor een (overdosis ) pijn, dat je je afwendt van dreigend gevaar of daarvandaan wegblijft.

Door angst word je aangezet tot voorzorgsmaatregelen. Uit naam van veiligheid leggen wereldwijd vele rechten intussen het loodje, van het recht op privacy, op vrije meningsuiting tot, onder meer, gelijke behandeling. Neem het krachtige frame van de Sleepwet, de enorme stroom aan ‘big data’ die de AIVD ruwweg binnenharkt over uw buurman die, wie weet, snode plannen beraamt – maar en passant ook over uzelf. En dat alles voor uw eigen bestwil.

Ook de (sociale) media doen graag een duit in het zakje. Van zinsbegoochelende koppen in formaat chocoladeletters tot het opdissen van ‘nepnieuws’ (dat bestaat overigens niet, nieuws dient altijd iets of iemand) of de dagelijkse stroom aan politieberichten die vaak klakkeloos in de kolommen wordt weergegeven.

De ergste angstsoort is angst voor de angst. Angst verkoopt: De een zijn dood, is de ander zijn brood. Door die bril is angst vaak ook een verdienmodel of een middel om je emotioneel te gijzelen. Voor politici, veiligheidsgoeroes, producenten en media is angst een welkome kiloknaller, zij praten u al te graag angst aan over de dood, de toekomst, uw oude dag, uw kinderen, uw voedsel, de economie, criminaliteit, terrorisme of immigratie.

Rondleiding
De Angstfabriek is theater over angsthazerij en bangmakerij. De bezoekers en de onderzoekers van De Angstfabriek verwerven aan de hand van een rondleiding inzicht achter de machinaties die schuilgaan achter veiligheidswaan.

Eerst probeert het grootbedrijf u te verleiden om klant te worden en allerhande ‘helende’ producten aan te smeren. Directeur Max van Doem ontvangt de bezoekers daarna in zijn spreekkamer. Daar verschaft hij uitleg over het doel van zijn onderneming. Vervolgens worden bezoekers door een mol tot fabrieksmedewerker getransformeerd en gaan ze op eigen gezag ‘breaking news’ assembleren, met als doel het teweegbrengen van maximale impact in de maatschappij. Ten slotte mogen zij een aantal ‘big brother’-achtige hightech producten uitkiezen.

De Angstfabriek (‘We keep you safe’) is vooraleerst ‘theater’, maar dan wel van een vervreemdende soort. Dat is tegelijkertijd haar charme als achilleshiel, want van echt toneelspel is nauwelijks sprake. Kan ook niet in dit concept. Als bezoeker besef je, helaas, al te snel dat het allemaal doorgestoken kaart is, dat een spel gespeeld wordt – en ben je geneigd dat dan maar mee te spelen. Dat is spijtig want de kernboodschap is een waardevolle: Laat u niets op de mouw spelden.

Gelukkig reikt de boodschap verder dan theater alleen, doet zelfs denken aan het beroemde experiment van psycholoog Stanley Milgram. Hij ging bij proefpersonen de bereidheid na om te gehoorzamen aan wat zij ervoeren als legitiem gezag. Daarbij bleek twee derde van de proefpersonen dusdanig gevoelig en meegaand dat zij, zelfs terwijl dit volledig indruiste tegen het eigen geweten, toch in staat waren gewetenloos een medemens pijn aan te doen en zelfs te doden. Dat niveau bereikt De Angstfabriek niet. Blijft over een moedige poging om bewustzijn te kweken.

Critical Mass: ‘De Angstfabriek’, tot en met zaterdag 1 februari 2020, verschillende aanvangstijden, Huijgenspark, Den Haag. Meer informatie: https/angstfabriek.nl

 

Slingeraap tussen platenspeler en ‘gameboy’

Het circusgenre ruilt piste in voor theaterpodium

Circustenten worden alras ingewisseld voor theaterzalen. Static van Monki slaat aan de hand van een tienjarig joch een brug tussen circuselementen en theaterwetten.

“Bij wijze van naschoolse activiteit stuurden mijn ouders me naar Jeugdcircus Elleboog bij ons om de hoek in Amsterdam-West, in plaats van een sportclub. Ik was toen acht. Mijn ouders waren hippies,” lacht Benjamin Kuitenbrouwer, alias Monki, over zijn toewijding voor het circusvak.

Hij maakt deel uit van een opkomende groep makers die acrobatische circustoeren combineert met verhaalelementen, een zogeheten ‘narratief’. “Ik wist niet dat ik dit wilde maken, het ging eigenlijk per ongeluk,” vertelt hij over zijn tweede solovoorstelling.

“Het begon voor mij met de vaststelling dat er een hang is naar ‘vintage’, ‘retro’ en ‘lo-fi’. Naar het nostalgische gevoel dat je je wilt omringen met aloude technologie. Lang heb ik geprobeerd om dat uitgangspunt in mijn voorstelling op een objectieve manier naar voren te brengen, maar aldoor miste ik iets. Ik heb dat gegeven toen persoonlijker gemaakt door het te mengen met mijn eigen nostalgie, bijvoorbeeld aan de hand van een schoolreisje en een scène waarin ik voor het eerst met een meisje dans in de disco. Voor mij persoonlijk gaat deze voorstelling vooral over mijn tijd bij het jeugdcircus, maar daar heb ik universele bestanddelen aan toegevoegd, zodat iedereen ze kan invoelen.”

Met behulp van circuselementen tot een universeel verhaal komen, hoe pak je dat aan? “Mijn voordeel is dat ik muzikant ben en vooral dat ik tekst nooit geschuwd heb, ik praat en vertel volop in de voorstelling. Daarbij is circus natuurlijk een heerlijk medium, juist om verhalen uit de kinder- en jeugdtijd te kunnen vertellen, want het genre is speels, fantasierijk en doet zich soms absurd voor. Het leuke van circus is dat je naar het onmogelijke lijkt te willen reiken – en voor het lekenoog lijkt dat soms nog te lukken ook. Je doet bij voorbaat dingen die niet normaal zijn. Circus creëert daardoor een ander soort van ontvankelijkheid, maakt andere manier van verhalen vertellen mogelijk. Ik ben geen voorstander van trucjes omwille van de trucjes, maar daardoor ontstaat wel een nieuwe werkelijkheid. Zolang het dan maar goed gedaan is.”

De Chinese dubbele mast is zijn specialisatie, met daartussen een barre als dwarsbalk.

“Meestal wordt de Chinese mast als enkele paal ingezet. Ik gebruik een dubbele, want zo kan ik de meeste zeggingskracht teweeg brengen. Soms voel ik me net een slingeraapje, mijn bedrijfje heet Monki Business, haha. Op een bepaalde manier voel ik me bij het trainen of tijdens de voorstelling ook echt een slingeraapje. Laatst zag ik weer eens een natuurdocumentaire op tv met jaloersmakende apen. Zeker met twee masten is het voor mij een slingeren en springen van jewelste. Het heeft allemaal ook wel wat weg van turnen. Het is ook een blessuregevoelig vak, maar als je goed en veel traint blijft je lijf vanzelf fit. Sommige oefeningen moet je dagelijks doen als je ze wilt blijven uitvoeren, het kost hopen energie om die in stand te houden. De tijd en ruimte heb ik daar niet altijd voor. En dan komt stilaan ook nog eens de voortschrijdende leeftijd om de hoek kijken. Ik ben nu 32.”

Net na de komende zomer gaat hij met de leden van het Amsterdamse circuscollectief TENT een voorstelling maken. De première daarvan vindt plaats in september, in een nieuwe editie van Cirque Mania bij Korzo theater. De eerste repetities daarvoor zijn net van start gegaan. “Ik ben de regisseur van de voorstelling, dus ik ben mijn horizon aan het verbreden.”

Dat het mogelijk was als circusartiest je dagelijks brood te verdienen, dat had hij zich lange tijd niet gerealiseerd. Na zijn middelbare school toog hij daarom naar Leiden om er Japanse taal- en letterkunde te studeren.

“Tot voor tien jaar geleden was er in Nederland eigenlijk ook geen aanleiding te denken dat een bestaan als circusartiest een wenkend toekomstperspectief was. Totdat bijna gelijktijdig in Tilburg ‘Circus and Performance Art’ van Fontys als voltijd circusopleiding van start ging, en in Rotterdam ‘Circus Arts’, bij Codarts,” legt Kuitenbrouwer uit. “Ik ben van de zesde generatie.”

Monki Business, ‘Static’, zaterdag 11 januari 2020, 20.30 uur, Korzo theater. Meer informatie: www.korzo.nl

Als het leven pijn blijft doen

Tg Echo / Veenfabriek brengen loutering met Club Catharsis

Leven in een maakbare wereld? Hoe dan? Toneelgroep Echo maakte er ‘cathartisch rampentheater’ over. Een gesprek met theatermakers Anna Schoen en Lotte Dunselman.

In Club Catharsis gaat een vrouw, ongemerkt tot wanhoop gedreven door de leegte die ze in haar bestaan voelt, op zoek naar erkenning en zingeving. Dat doet ze door terug te verlangen naar een trauma uit haar jeugd, nota bene een moment dat ze haar leven niet zeker was – en uitgerekend dát moment zette haar weer middenin het leven. Ze verlangt terug naar die periode omdat ze het gevoel heeft dat het leven zoals het nu voor haar gaat, aan haar voorbijtrekt. Ze belandt daarop in een mysterieuze club waar mensen intens leed omarmen in plaats van het te willen verdoven. Maar wat begint als spel loopt ten slotte gruwelijk uit de hand.

Het theaterduo Anna Schoen en Lotte Dunselman liet zich voor de voorstelling leiden door de gedachte dat u en ik pas lijnrecht in het aangezicht van de blote dood inzien wat er in het leven daadwerkelijk toe doet. Vanuit dat tamelijk onmogelijke gezichtspunt maakten Schoen en Dunselman een muziektheatervoorstelling over de vraag hoe het voelt om onderworpen te zijn aan iets groots en onherroepelijks. Iets dat, vinden zij, hoewel pretentieus, bagage geeft en de ondraaglijke lichtheid van het bestaan kan compenseren. Bepaald een ambitieus streven voor jonge theatermakers.

Samen vormen ze de artistieke leiding van Toneelgroep Echo. Hun muzikale, op het oog inktzwart gelakte komische thriller speelt zich merkwaardig genoeg af in een mysterieuze en dubieuze club, een lustoord waar nachtmerries werkelijkheid worden en de lucht in dikke plakken te van vervormde geluiden snijden is, als van vervreemdend klinkende muziek. Daar ontmoet de vrouw in al haar kwetsbaarheid gevoelens van harmonie. Het is voor haar een plek waar mensen leed omarmen en die niet, als in een roes, verdoven. Maar wat als spel begint loopt gierend uit de hand.

Anna: ‘Momenten van pijn geven focus, halen je weg van ruis in het leven. Je komt dan terecht in een overlevingsstand en denkt niet meer na over grotere levensvragen.

Lotte: ‘Ik herken het gevoel dat je juist op die momenten leeft, maar dat niet echt beseft. Je bent er wel, maar alles trekt er als in een waas aan je voorbij. Daarbij: je kunt pijn niet vastpakken en wegwerpen. Op de momenten dat ik iets verschrikkelijks meemaakte voelde ik duidelijk wat leven voor mij betekent en betekende, en wat er voor mij echt toe deed en doet. Die dag dat ik achterop de motor zat en ik wist dat Bert mijn man was, dat was een geluksgevoel waarin ik het leven duidelijk aanraakte. Maar heel vaak komen we niet voorbij dat gevoel en om het tot stand te brengen lukt zelden, alleen als we ons indenken dat er iets verschrikkelijks te gebeuren staat. Ik weet dat het leven bijzonder is. Maar ja… ik moet ook naar de Blokker.’

‘We willen niet uitdrukken: ‘Ga pijn opzoeken om te voelen dat je leeft’ noch ‘Besef dat je leeft’,’ zegt Lotte. ‘Wat wij willen bereiken is het bieden van enige troost. We hopen te kunnen laten zien dat ook wijzelf zoeken naar zingeving en essentie, naar echt leven. Dat gevoel en die ervaring willen we delen met elkaar en meer nog met ons publiek’.

Toneelgroep Echo: Club Catharsis, donderdag 16 januari 2020, 20:30 uur. Meer informatie: tgecho.com