Aardkinderen

Theatergroep Firma MES brengt de grootste rechtszaak ooit

De aarde is ‘hot’. De klimaatzieners van de Club van Rome waarschuwden ons in de jaren zeventig. Zij wisten alles al. Het theater siddert mee.

Nooit ging het zó goed met de mens: In 1960 waren er 11 miljoen Nederlanders, nu 17,3 miljoen. In 1960 leefden 3 miljard mensen op de planeet; in 2019 zijn dat er 7 en waarschijnlijk rond 2100 11 miljard. Iedere minuut komen er 255 baby’s bij.
Nooit ging het zó slecht met de mens. Parijs, klimaatmars, (geen) klimaatakkoord in Madrid, bosbranden & broeikasgassen, zeespiegelstijging, vloedgolven & ijskappen. Straks grazen de koeien op Antarctica.

Waar of niet waar, welke waarheid kiest ú? Ondertussen dreigen u en ik tegen wil en dank ramptoeristen te worden bij de door onszelf ontketende catastrofe. De Nederlandse bodem? Een anti-aanbaklaag. Je regenjas… een PFAS-jas. Microplastics-opstoppingen in de maag van mens en dier. De ‘familietak’ van CO2, ammoniak, nitraat, stikstofoxiden en fijnstof heeft ons in de houdgreep. Gasbevingen.

Klimaatverandering = massamoord, kopt het affiche bij mij om de hoek, en daarnaast Che Guevara’s ‘The revolution is not an apple that falls when it is ripe. You have to make it fall’. Armageddon. De opwarming is een feit – al zijn er wetenschappers die juist waarschuwen voor een naderende (kleine?) ijstijd. Maar er is geen ‘Planet B’.

Roos Eijmers van het Haagse theatercollectief Firma MES brengt in het eigen binnenhuisklimaat van de slaapkamer geregeld en letterlijk slapeloze nachten door: ‘Want waar gaan we naartoe? Ik voel me persoonlijk aangesproken. Soms vraag ik me af waarom er nog theater over andere zaken wordt gemaakt.’

Een rechtszaak over ons klimaat, dat is The biggest lawsuit on the planet van Firma MES, een theatraal-documentair verslag door een groep van 21 jongeren, tussen 11 en 21 jaar oud, die tegen de federale regering van Trump een rechtszaak heeft aangespannen. Die wordt sinds 2015 gevoerd. ‘Ze vinden dat hun het recht op een schone wereld wordt ontzegd. Trump heeft allerlei vertragingstactieken gehanteerd, totdat een rechter heeft bepaald dat de groep wel degelijk het recht kan opeisen. Nu de zaak ontvankelijk is kan die echt van start gaan. Als de jongeren winnen, dan is de federale overheid verplicht te bewegen, net als hier met de Urgenda-zaak. Dat zij het opnemen tegen iets dat vele malen groter is dan zijzelf, vind ik bewonderenswaardig.’

Klimaat en verduurzaming veranderen stilaan het aanzicht van het theateraanbod, na vluchtelingen, diversiteit, racisme, globalisering en de voortwoekerende financiële crisis. Theater is actueler en urgenter dan ooit.

Eén van die groep van 21, de puber Jayden, woont in Louisiana (VS), de staat waar iedereen leeft van de olie. Haar vader werkte op boorplatforms. Op een zomerochtend in 2016 overstroomde hun huis, na een storm. Toen haar oudere zus Grace op haar slaapkamerdeur bonkte en zij uit bed stapte, bleek ze tot haar enkels in de drek te staan. Met een aantal gelijkgestemde jongeren besloot ze daarop de Amerikaanse regering aan te klagen. ‘We volgen Jayden terwijl ze zich met haar advocaat Julia Olsen voorbereidt op een belangrijke speech. Ook leren we haar moeder kennen en haar vader. Vier rollen, gespeeld door twee spelers, ikzelf en Lindertje Mans.’

The biggest lawsuit on the planet is gebaseerd op ware feiten. ‘Er zijn veel interviews met Jayden en haar moeder, en er zijn interessante stukken over de rechtszaak. Daar maken we gebruik van. Zo proberen we de gang van de rechtszaak in kaart te brengen. Ook laten we tegengeluiden horen. Zo zijn er mensen die het onkies vinden dat minderjarigen worden ingezet in deze zaak.’

‘Je kunt allerlei feitjes verzamelen en die opnoemen, maar het is beter om een verhaal met een kop en staart te hebben en alles samen te ballen tot één verhaal en één persoon waartoe wij ons samen met onze bezoekers kunnen verhouden. We zijn ons ervan bewust dat de gemiddelde theaterbezoeker in klimaatverandering gelooft. Toch willen we dit maken omdat we denken dat er vast ook veel bezoekers zijn die zich machteloos voelen, niet weten wat ze ermee aan moeten, of er depressief van raken, net zoals ik, en naar een positieve invalshoek zoeken. Er zijn mensen nodig die zich kwaad maken. Je kúnt iets doen. Het verschil maken.’

‘Discussies worden vaak teruggebracht tot wat er op individueel niveau kan om klimaatverandering tegen te gaan, maar het is natuurlijk een wereldwijd probleem dat we samen moeten oplossen. Er moet een omslag komen in werken, leven en denken, al heeft dat nu eenmaal tijd nodig. Ik ben geen heilige, en ook Jayden niet. Teruggaan naar de stam van de holenbeer is niet nodig, maar of technologie de oplossing biedt, betwijfel ik. Het is trouwens niet gek om te denken dat mensen op andere continenten ook in westerse luxe willen leven. Dat morele recht kunnen we ze niet ontzeggen.’

kader
Firma MES
Firma MES timmert sinds een jaar of tien aan de weg. Uit innerlijke, persoonlijke betrokkenheid maken Lindertje Mans, Roos Eijmers, Thomas Schoots en Daan van Dijsseldonk voorstellingen en organiseren daaromheen ook andersoortige evenementen, van kledingruil tot Een avondje armoede. Met Rishi, een theatrale live-reconstructie, behaalde de groep hun grootste succes. Centraal stond de Surinaams-Hindoestaanse Rishi Chandrikasing, die op perron vier van station Den Haag Hollands Spoor werd doodgeschoten door een politieagent. Hij was zeventien en bleek ongewapend.

MES is zich vaker documentair gaan bewegen, zoals recentelijk in De Gijzeling, over de eerste terreurdaad op Nederlandse bodem na de Tweede Wereldoorlog, toen drie leden van het Japanse Rode Leger de Franse ambassade binnendrongen en dagenlang elf mensen in gijzeling hielden, waaronder de ambassadeur. Firma MES sprak 45 jaar na dato met betrokkenen en vertelde zo uit eerste hand het verhaal van de mensen achter deze gebeurtenis.

De Gijzeling werd gespeeld in de voormalige Amerikaanse ambassade in Den Haag. De voorliefde voor locatievoorstellingen is een van hun handelsmerken: van bordeel, kroeg, winkelcentrum  tot bedrijfsverzamelgebouw. De laatste jaren onderneemt de groep ook tournees die hen door het hele land voert en is daardoor ook te zien in reguliere theaters.

Vanaf woensdag 11 maart tot en met donderdag 28 mei 2020. Meer informatie: firmames.nl.

kader
De zaak Shell
Voor deze unieke zaak, waar nog geen jurisprudentie van bestaat, onderzoeken en verzamelen Anouk Nuyens en Rebekka de Wit in een serie ‘pre-enactments’ bewijsstukken en dilemma’s: Wie is er in dit klimaatdrama eigenlijk verantwoordelijk voor wat? De finalevoorstelling brengt alle hoofdrolspelers in een theatrale setting tezamen. In 2020 zal de ‘voorstelling’ in première gaan. Theatermakers Nuyens en De Wit zijn voor dit project een langdurige samenwerking aangegaan met Milieudefensie.
Data: NTB. Meer informatie: dezaakshell.nl.

kader
Club van Rome
De Club van Rome, opgericht in Rome door 36 Europese wetenschappers, uitte in 1968 bezorgdheid over de toekomst van de wereld. Het gezelschap kwam elk jaar in een ander land bijeen om over het milieu te praten. De Club van Rome heeft diverse rapporten uitgebracht over het milieu, waarvan De grenzen aan de groei (1972) het bekendst is.

kader
Jelmer Mommers
Jelmer Mommers (1987) is verslaggever ‘Klimaat en Energie’ bij De Correspondent. Eerder werkte hij voor De Groene Amsterdammer, platform Investico en De Gids. Mommers won de Villamedia scriptieprijs en, met zijn voormalige collega’s van Investico, de Aanmoedigingsprijs Onderzoeksjournalistiek. In 2017 maakte hij wereldnieuws door een oude klimaatfilm van Shell opnieuw te onthullen. Van hem is de publicatie ‘Hoe gaan we dit uitleggen – Onze toekomst op een steeds warmere aarde’.

Mommers wendde zich na Rishi bewonderend tot de Firma MES en sprak daarbij uit dat ooit de klimaatproblematiek precies zo invoelbaar zou worden gemaakt voor het theater. Firma MES ontwikkelt The biggest lawsuit on the planet in samenwerking met hem.

Advertentie