Bij ArtScience is kunst wetenschap – en andersom
Kunst en wetenschap. Altijd al waren ze een twee-eenheid. Maar de studierichting ArtScience in Den Haag is nog altijd uniek. Regelmatig treedt ze voor het voetlicht in het theater, zoals komende vrijdag met If one walks… .
Hoe spannend wil je het hebben? ArtScience. Zo heet de studierichting. Een wondere en wonderlijke, wandelende tak uit de familie van het kunstonderwijs. De hybride studie beweegt zich op het snijvlak van kunst, wetenschap, technologie en filosofie. Het buitenbeentje is redelijk uniek in de wereld – maar zetelt hier, in Den Haag. Studenten komen van heinde en verre naar deze ‘interfaculteit’, want de studie is gelijkwaardig ingebed in Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) en Koninklijk Conservatorium (KC). Onder de studenten vind je beeldend kunstenaars naast musici en informaticawetenschappers, maar ook studenten met een bachelor of master in bijvoorbeeld bedrijfskunde, techniek of filosofie op zak.
Kern van de studierichting is het doen van onderzoek en experiment, uit nieuwsgierigheid als grondhouding bij het maken van kunst, een vrijzinnige training in kunstenaarschap. In 1990 richtte Frans Evers (1950-2010) samen met Dick Raaijmakers (1930-2013) de Interfaculteit Beeld en Geluid op, die sinds 2004 ArtScience heet. In oorsprong bedoeld als uitbreiding van de studierichting elektronische muziek en, aan de beeldende kant, grafisch design. De computer en software hadden als digitale wonderapparaatjes toen hun intrede gedaan en bleken het verbindende element.
Synesthesie
De belangstelling van Evers en Raaijmakers gold in eerste instantie het verschijnsel van de ‘synesthesie’, zeg maar kleuren die geproefd kunnen worden of geluiden gezien. De studie begeeft zich ‘tussen disciplines’ en bevordert interdisciplinair denken en doen. “Kern van de opleiding is de bestudering van systemen,” vertelt Louis van den Brink, die van 2004 tot 2008 aan de interfaculteit studeerde. “Een groot deel van het lesprogramma draait om theorie,” legt hij uit, “zoals de beschouwing van systemen in natuur en maatschappij. Er wordt verwezen naar wetenschapsgebieden als experimentele psychologie, cybernetica, linguïstiek , complexiteitstheorie, bedrijfskunde en kunstmatige intelligentie.” Op zichzelf is Systeemtheorie een opstap geweest naar de evolutie van algoritmen, het digitale duizenddingendoekje voor schijnbaar alles in de tegenwoordige tijd.
Van den Brink vat vraagstukken rond Systeemtheorie bondig en beeldend samen. Hij vertelt over individuele termieten die geen idee hebben waarom ze bouwen zoals ze dat doen terwijl een ‘intelligent designer’ juist alles alleen bepaalt. “Filosoof Daniel Dennett verklaart zelforganisatie door een termietenkasteel naast de kathedraal van Gaudí in Barcelona te leggen. Het termietenkasteel heeft geen blauwdruk, is bottom up, daar is verder niet over nagedacht. Maar beide zijn door dieren opgericht, al is dat op totaal verschillende wijze.”
Gezamenlijke performance
“Ik houd ervan om media te combineren,” vertelt tweedejaars Hana Kozma (24) uit Hongarije. Haar belangstelling voor de studierichting is voortgekomen uit interesse voor onder meer geometrie, mathematiek en numerologie.
“In de voorstelling If one walks… onderzoeken we aan de hand van systemen ons gedrag in de gezamenlijkheid van een performance. Hoe kunnen uit eenvoudige regels en voorwaarden acties voortkomen en hoe kunnen die tot collectieve composities leiden?”
Anders geformuleerd: “Hoe kan het lichaam door fysieke activiteit een basis vormen voor een gezamenlijk performance-systeem?” De ‘immersieve’ voorstelling komt tot stand tussen ongeveer tien performers / studenten van ArtScience. Kozma: “We komen net uit de repetitie. Het kost veel overleg om tot een onderling eindresultaat te komen,” lacht ze, “maar het wordt erg interessant.”
Dat eindresultaat is feitelijk de weerslag van een workshop rond systeemtheorie van de laatste weken, zo licht Marion Tränkle, ArtScience docente en supervisor van dit project, toe. “Daarbij is geëxperimenteerd met feedback-mechanismen en performance systemen.”
Abracadabra? Misschien. Zal best. Voorop staat dat je je wilt openstellen voor nieuwe invloeden. Ten voorbeeld voor de reikwijdte van de opleiding strekt de recentelijke nominatie van Philip Vermeulen, alumni van ArtScience. Hij werd onlangs voorgedragen als een van vijf kanshebbers op de prestigieuze Volkskrant Beeldende Kunstprijs 2020.
ArtScience, If one walks… , KABK & KC, vrijdag 21 februari 2020, 20.30 uur, Zaal 3. Meer informatie: https://zaal3.nl
Eric Korsten 