Theater meets Temptation Island in Een ode aan de Ironie
Wat gebeurt er als de spelers van De Warme Winkel de ‘real people’ van een realityshow op het toneel ontmoeten? Op naar een Temptation Island groups-date.
Iedereen die bij twintig graden onder nul mompelt dat het lekker weer is, bedrijft ironie. Of deze: Brandweerkazerne afgebrand. “Ironie is als een narrenspel,” vertelt Jetse Batelaan, de regisseur van ‘Een oprechte Ode aan de Ironie’. “Naast de letterlijke betekenis, wordt nog iets anders bedoeld, iets wat daarnaast of achter zit. Het is eigenlijk een leugen die erom vraagt om doorgeprikt te worden. En dat mag best een puzzelstukje zijn.”
De stijlfiguur van de ironie is een van de handelsmerken van theatercollectief De Warme Winkel. Met hun nieuwe voorstelling brengt de groep de werelden van het beroepstoneel en die van het tv-programma ‘Temptation Island’ samen, en husselt dat geheel eens lekker door elkaar. Het collectief trekt zich daartoe terug ‘op een verleidelijk mooi eiland met grote cultuurhistorische waarde’. Hier ontmoeten ze Ayleen, Britt, Earl en Myrna – vier ex- en aspirant verleiders van ‘Temptation Island’. Blijft ironie hun sterkste wapen of slaan dates met ‘real people’ gaten in hun overtuiging? Batelaan: “We zijn op een soort Temptation Island groups-date. Naast het viertal van De Warme Winkel staan de vier bekende ‘reality-sterren’ op de planken. Zij zijn het niet gewend om op het theaterpodium te staan. Op het toneel hebben we een eiland gebouwd. Daar vinden de ontmoetingen plaats.”
Voor Batelaan en consorten is ironie op dit moment een uiterst serieuze aangelegenheid. “Ironie lijkt het af te moeten leggen tegen de huidige behoefte aan ernst,” verklaart Batelaan. “We moeten oppassen dat we het kind niet met het badwater weggooien. Ironie bezit het vermogen om te verbinden. Met ironie leg je gumranden aan rondom je eigen waarheid en kan zo een opening bewerkstelligen naar het vinden van de overlap met de waarheid van een ander. Dat werkt, zeker als je daarbij het middel van de zelfspot inzet.”
Het ware narrenspel zou de gevestigde orde moeten bevragen, vindt hij. “Niet andersom, want dan wordt ironie bedreven over de rug van zwakkeren. Het is sowieso spannender als ironie wordt gebruikt om aan te vallen, als het gevaarlijk blijft.” Maar tegenwoordig, vindt Batelaan, zijn er ook foute vormen van ironie. “Je ziet dat extreem rechts in de politiek zich van ironie als stijlmiddel bedient. Dat doen ze om zich er later achter te kunnen verschuilen. De meest vervelende beledigende dingen worden zo de wereld in geholpen, om ze even later doodleuk te horen zeggen: Ach, het was ironisch bedoeld.”
Een specialist op het terrein van ‘Temptation Island’, van oorsprong een Amerikaanse realityserie, zou hij zich niet willen noemen. “Ik heb weleens een aflevering gezien, maar ben geen hardcore fan geworden. Uit kijkersonderzoek is, o ironie, gebleken dat het programma goed werd bekeken door hoogopgeleiden en in studentenkringen, als een bijna Jiskefet-achtig gebeuren.
Het is de derde keer dat Batelaan samenwerkt met De Warme Winkel. Eerder gebeurde dat in ‘De meest zwaarmoedige voorstelling ooit (waar het hele publiek van moet huilen)’ en ‘Tanizaki’. Hij is als artistiek directeur vast verbonden aan Theater Artemis, een gezelschap dat theater maakt voor kinderen, jongeren en volwassenen. “En met veel plezier,” reageert Batelaan. “Ik kan bij De Warme Winkel dingen doen die ik bij Artemis niet kunnen of mogen, bijvoorbeeld zoals nu gebeurt door seksualiteit een belangrijke stem te geven. Dit is voor mij echt een uitlaatklep, en werkt zeer verfrissend.”
‘Een oprechte ode aan de Ironie’ is ondertussen een rariteitenkabinet, vertelt hij. “De banaliteiten vliegen je om de oren. Maar de ondertoon die je voelt ontroert wel, het is écht een oprechte ode. En, ironisch: voor het eerst in haar geschiedenis zit er een pauze in een voorstelling van De Warme Winkel! Op zichzelf al tamelijk ironisch,” besluit hij lachend.
De Warme Winkel, ‘Een oprechte ode aan de Ironie’, donderdag 26 maart 2020,20.15 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: http://www.dewarmewinkel.nl
Opmerking: Omwille van de corona-maatregel die theaters tot 31 maart op slot houdt, vervolgens tot 6 april en inmiddels ls 1 juni, is dit artikel helaas niet gepubliceerd in Den Haag Centraal.
Eric Korsten 