Cultureel Den Haag als verliezer
Net als vier jaar eerder loopt de stad Den Haag cultureel averij op: West / Kunstforum maakt vanaf 2021 niet langer deel uit van de zogeheten BIS. Het Rijk streeft naar meer kunst in de regio, vernieuwing en een breder publiek voor kunst en cultuur.
Dat blijkt uit het advies voor de Basisinfrastructuur 2021-2024 (BIS) dat de Raad voor Cultuur verleden donderdag aan minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur, D66) overhandigde. BIS-instellingen beschouwt het Rijk als essentieel voor het nationale cultuurlandschap. Met het advies is jaarlijks bijna 200 miljoen euro aan subsidiemuntjes gemoeid. De rijksoverheid wil de komende periode meer steun voor popmuziek, urban, musical en e-culture – en een breder publiek met kunst bereiken door regio’s te verkiezen boven de Randstad.
In de stad Den Haag is, zoals iedere vier jaar, dezer dagen een ‘Kunstenplan’ in de maak – maar op landelijk niveau is dat net zo. De stad is, net als vier jaar geleden, niet geheel schadevrij door die nationale hoepel gesprongen. Een aantal Haagse aanvragers valt buiten de boot. Zo kukelt West / Kunstforum rechtstreeks uit de BIS en zijn de aanvragen van Holland Dance Festival, Writers Unlimited, New European Ensemble, De Participatie Federatie en TodaysArt niet gehonoreerd. Winst is er ook: dansinstelling Korzo treedt opnieuw toe. De raad ziet in Korzo ‘de ideale kandidaat voor vernieuwing van de danscultuur’. Korzo kan nu de draad van talentontwikkeling van nieuwe dansmakers weer met verve oppakken want het kan als ‘ontwikkelorganisatie’ € 735.000 tegemoet zien.
Weg
West dus weg uit de BIS, waar het vier jaar geleden nog als grote winnaar uit de bus kwam. De instelling voor actuele kunst in de voormalige Amerikaanse ambassade, tegenwoordig Kunstforum geheten, kreeg eerder bij het Kunstenplan voor de stad Den Haag ook al een klap te verwerken doordat het bleef steken op het bestaande subsidiebedrag. De aanvraag voor € 800.000 aan rijksgeld ziet het nu in rook opgaan. Extra zuur is dat de Raad positief oordeelt, maar ‘na zorgvuldige weging van de aanvragen binnen dezelfde categorie adviseert geen subsidie te verlenen.’ “West heeft met 42.000 bezoekers een groter publieksbereik dan vergelijkbare instellingen,” zegt Marie-José Sondeijker van West. “In 2019 werden we voor ons programma genomineerd voor de AICA oorkonde. Dat de Raad voor Cultuur nu, ondanks een positieve beoordeling, alsnog voor een andere stad kiest is onbegrijpelijk. Klaarblijkelijk weegt de regionaliseringsagenda zwaarder dan de resultaten. En als je naar de landelijke verdeling kijkt, blijkt Den Haag de grote verliezer te zijn. In heel Nederland komen er stippen bij, alleen die van Den Haag wordt kleiner.”
Opvallend is ook de afwijzing van aanvrager Writers Unlimited. In het Kunstenplan voor Den Haag was het literaire festival nog verkozen boven ‘evenknie’ Crossing Border, dat daardoor nu dreigt te verdwijnen. Geen € 300.000 voor Writers Unlimited dus.
Ook bij TodaysArt komt het nieuwe advies hard aan omdat de aanvraag voor € 450.000 rijksgeld is afgewezen. In Den Haag viel het festival ook al buiten het bestek van het plaatselijke Kunstenplan.
Opnieuw krijgt Den Haag Dansstad, de positieve beoordeling met de hernieuwde toetreding van Korzo ten spijt, een gevoelig tikje: Holland Dance Festival krijgt geen plek in de BIS. De Raad oordeelt dat de onderscheidende rol ‘minder prominent is geworden’. Dat scheelt € 310.000.
Orkest New European Ensemble diende een goed plan in, schrijft de raad. ‘Dit ensemble heeft in de korte tijd naam weten te maken met een veelzijdige programmering’. Maar het moet concurreren met Asko|Schönberg dat ‘een representatiever functie vervult (…) en meer vertakkingen heeft op dit gebied, alsmede met ensembles in andere genres.’ En dus gaat NEuE het verhoopt bedrag van € 500.000 aan de neus voorbij.
Participatie Federatie
Negen wijktheaters uit de vier grote steden vormen samen de Participatie Federatie. Voor Den Haag gaat het om Laaktheater, theater De Nieuwe Regentes, Theater Filmhuis Dakota en Theater De Vaillant. De raad staat sympathiek tegenover het plan voor talentontwikkeling maar ‘staat nog in de kinderschoenen’. De raad vindt toetreding tot de BIS te vroeg.
Positief nieuws
Positief nieuws is er buiten Korzo voor de grote kunstinstellingen in de stad. De aanvragen van Het Nationale Toneel / HNTjong (samen € 3.650.000,00), Nederlands Dans Theater (€ 6.887.000,00) en Residentie Orkest (€ 3.95.000,00) toegekend maar krijgen ze er anderzijds geen cent extra bij. Jeugdpodiumkunstinstelling HNTjong gaat van nu € 715.000 naar straks € 830.000. ‘Het brengt vaak verhalen op het scherp van de snede in de grootstedelijke omgeving,’ aldus de raad. NDT wordt gevraagd de artistieke plannen en visie van aantredend artistiek directeur Emily Molnar beter te beschrijven voordat toekenning kan volgen.
Musea
De 26 rijksmusea zijn met ingang van 2021 uit de BIS gehaald. Zij krijgen hun geld via de Erfgoedwet. Voor Den Haag gaat het om Gevangenpoort, Mauritshuis en Meermanno | Huis van het Boek en het Literatuurmuseum. In de beoordeling krijgen zij met regelmaat te maken met de Erfgoedinspectie.
Vervolg
Op Prinsjesdag, derde dinsdag in september, maakt de minister bekend welke adviezen van de Raad voor Cultuur ze gaat uitvoeren. Normaal gesproken volgt de minister het advies.
Eric Korsten 