Het Zuidelijk Toneel / A Two Dogs Company / ACT: Johan Leysen spelen Beckett
De armoede van de moderne mens – op ware grootte
Daar staat hij dan. De mens. Diersoort. Gekeerd in zichzelf. Oud al. Gevaarlijk balancerend en verkerend op de rand van verdwijning. Dood zoals de levenden. Nog één keer treedt hij in contact, in gesprek met zichzelf. Moet hij gaan of moet hij blijven? Waarom is hij überhaupt gekomen? Waarheen, waarvoor?
Je kunt het opgeroepen beeld inktzwart noemen – en dat komt dan mooi overeen met de scenografie. Een uitgekleed toneelbeeld met alleen hier en daar een vijftal stapels verhuisdekens, een lichtbol bij wijze van maan die vanuit de verte onbewogen toekijkt – of is het de zon die stilaan uitdooft? In het middelpunt van dit verlaten universum staat acteur Johan Leysen, die met zijn immer zoemende stemgeluid sonoor de Stories and Texts for Nothing, een verzameling verhalen van Samuel Beckett, reliëf geeft.
De geteisterde hedendaagse mens die doelloos wacht. Het lijkt wel of je het werk van Beckett als was het een sjabloon één op één over de huidige, deplorabele staat van de mensheid kunt leggen. Was natuurlijk altijd al zo, maar ‘corona’ maakt het allemaal wel erg zintuiglijk. Leven in staat van een permanente partycrash.
In Becketts kosmos is het leven onleefbaar – en toch wordt het geleefd. In deze paradox schuilt de absurditeit van het bestaan, waarmee Beckett – al 30 jaar dood – het hedendaagse theater blijft inspireren.
Stories and Texts for Nothing omvat drie korte verhalen en dertien korte prozastukken. In de monoloog staat de (onmogelijke) zoektocht van een oude man naar zijn onvaste plaats in de wereld centraal en probeert woorden te vinden voor de zinloosheid van het bestaan.
Theatermaker Kris Verdonck toog samen met Leysen ermee aan de slag. Ze proberen gezamenlijk het denken van Beckett te snappen en dat voor ons hoorbaar, zichtbaar en voelbaar te maken. Dat lukt tot op zeker hoogte, al blijft de voorstelling overwegend een stiltegebied en wat mij betreft toch allereerst een denkoefening, een verbaal hoogstandje, hoe prachtig Leysen de woorden ook uit zijn mond weet te laten rollen. Mede daardoor is de voorstelling toch de moeite van het bezoeken waard.
Naast de voorstelling is er met Mass#2 een bijbehorende video-installatie gemaakt. Maar helaas kan die in Nederland niet vertoond worden omdat de begeleidende technici uit Vlaanderen die het werk opbouwen eerst in quarantaine hadden gemoeten. Een videolezing door filosoof en wiskundige Jean Paul Van Bendegem completeert als derde deel deze Beckett-avond voor ingewijden.
kader
Samuel Beckett
Beckett is beroemd geworden met Waiting for Godot / En Attendant Godot (1952). Het stuk kreeg aanvankelijk slechte kritieken maar werd gaandeweg erg populair. Zo ook Endgame / Fin de Partie. Zijn theaterstukken zijn te omschrijven als kaal, minimalistisch en diep pessimistisch over de menselijke natuur en de lotsbestemming van de mens. Aangezien hij na 1947 vrijwel al zijn stukken in het Frans schreef wordt hij met Ionesco gezien als de beste Franse toneelschrijver van de twintigste eeuw. Hij vertaalde zijn stukken zelf in het Engels. In 1969 viel hem de Nobelprijs voor Literatuur ten deel.
Meer informatie: https://hzt.nl/speelt/act
Eric Korsten 