Boekbespreking: ‘De smaak van reiger’
Het voorval deed zich twee jaar geleden voor, in een doodgewaand stukje binnenstad, pal achter de zeventiende-eeuwse muren van Hofje van Nieuwkoop. Door Eric Korsten
Al lopend vanuit ziekenhuis Westeinde richting Lage Nieuwstraat stond hij daar: Een zompig uitziende man op leeftijd met de hand aan het stuur van zijn ouwe brik die zijdelings voorzien was van fietstassen. Daaruit nam hij wat strooigoed en strooide dat rond. Even later zag hij zich omringd door een grote kring van stadse duiven. Opeens Dan schoot zijn hand naar beneden uit, greep daarbij en passant een van de duiven bij de vlerken, wikkelde die in een plasticblauwe AH-tas die hij openhield en stak dat geheel vervolgens in een van de twee fietstassen.
Klik, klinkt het: dichtgegespt.
Een halve minuut later herhaalde zich eenzelfde schouwspel, stapte hij op zijn verroeste stadsfiets en reed doodgemoedereerd weg van de plaats delict. Typisch gevalletje duivenpaté, vermoed ik zo.
Deze getuigenis, eigen waarneming, is niet beschreven in het appetijtelijke leesboek ‘De smaak van reiger’. Maar het verhaalt wel delicieus van een gebeurtenis die deze krant in 2018 haalde. Daarin stond te lezen hoe in het Haagse Bos een man een blauwe reiger eerst lustig had geroosterd en daarna wellustig verorberd, althans dat kwam aan het licht toen twee wandelaars een duo agenten op de omstandigheid hadden gewezen en daarop poolshoogte gingen nemen. Die reiger? Die had hij dood gevonden, zo verklaarde de dakloze Rus. Hij bleek met het opeten niet in overtreding. Maar enige tijd later werd hij toch het land uitgezet: omdat hij illegaal in Nederland verbleef.
Voor de Haagse uitgever Peter Müller is het bovenbeschreven krantenverslag de opmaat geweest tot het stellen van wat vragen. Waar smaakt reiger eigenlijk naar? En hoe maak je ‘m het beste klaar? Hij besloot te onderzoeken of hier dan wel elders vogels op de menukaart verschijnen waarvan je het niet snel zou verwachten. De kip valt dus af. De fazant ook.
Hij struinde de zoekmachines van deze wereld af en kwam zo uit bij vogelsoorten die vroeger (deels) uit nood werden gegeten, maar bij wijze van traditie hier en daar tot op de dag van vandaag op het eetbord plegen te verschijnen. Verdeeld over 18 soorten – van kraai, spreeuw, roek en zwartkop tot jan-van-gent, papegaaiduiker, ortolaan en dodo – verhaalt Müller en laat hij collega-scribenten exquise vogelverhalen uit de doeken doen. Geboren uit, zoals hij zelf in het voorwoord zegt ‘een papieren honger naar de smaak van reiger’. En zo ontstond zijn leesboek, vol wonderlijke verhalen over een cultureel en discutabel fenomeen: het eten van vogels.
Müller zelf trapt af met een verhaal over een dis met zwarte kraai (corvus corone). In Nederland mag je hem dan wel probleemloos afschieten maar opeten in een restaurant is hier illegaal – want er mag door een restaurateur aan zo’n doodgewone vogel niet verdiend worden. Dus toog Müller naar Litouwen, want daar wordt op de teljoor met vreugde kraaiensoep en kraaienvlees – ‘beter dan kip’ volgens zijn oordeel – uitgeserveerd, en ook bestaat daar zoiets als kraaienbier. Ook in Zweden staat ‘kraai’ op het menu, het borstvlees wordt daar als delicatesse beschouwd.
In ‘De smaak van reiger’ wemelt het van dergelijke kostelijke weetjes, ditjes en datjes en delicieuze liflafjes, het ene nog geuriger opgediend dan het andere. Voor je ogen ontrolt zich als het ware een menukaart van verbazende eetgewoonten die her en der ter wereld nog altijd (voort)bestaan.
De ‘guilty pleasures’ doen de lezer het water in de mond lopen en in mijn geval het boek in een ademteug uitlezen, gulzig op zoek naar nog weer een huis-, tuin-, en keukenvogel die gemengd met veel gevoel voor een uitgelezen botersoort en gedoseerd met het juiste pepertype en een precieze, afgemeten hoeveelheid zout in de pan belandt. Dat alles op smaak gehouden door schrijvers die als volleerde culinaire fijnproevers het vogelvlees op een bedje van geuren en kleuren aandienen.
Met ‘De smaak van reiger’ rijgt liefhebber-uitgever Peter Müller opnieuw een pareltje aan zijn ketting van vogelboeken, zoals eerder het Peter Vos Vogeldagboek en Vogels op de cm2.
Resteert hooguit één enkel minpuntje: een zeer frequente vogelsoort in het Hollandse landschap is straal genegeerd: de vogelverschrikker en het daarvan afkomstige verschrikkelijke vogelverschrikkervlees. Voor een volgende editie misschien? Met dat laatste woord zijn trouwens heel wat Scrabble-punten te verdienen.
Uitgeverij Peter Müller, ‘De smaak van reiger’, met bijdragen van diverse schrijvers. Meer informatie: www.uitgeverijmuller.nl.
Eric Korsten 