Gratis ‘livestream’ bij Residentie Orkest
Het is geboren als een werk van mededogen, een werk waar om aan te verbinden. De Griekse pianiste en componiste Caliope Tsoupaki (Piraeus, 27 mei 1963) besloot in ‘coronatijd’ een werk te maken dat niet alleen troost zou verschaffen, maar ook de getroffen muzieksector voor zover dat kon op de been zou houden. Ze schreef Thin Air, voor elk instrument en elke stem. Op 20 juni ging het in première, op NPO Radio 4, in drie versies. Onder meer celliste Maya Fridman voerde het namens Festival Classique nabij museum Beelden aan Zee uit. Inmiddels is Tsoupaki’s compositie meer dan 45 keer gespeeld, kriskras door heel Europa – van Edinburgh, Helsinki, Istanbul tot Brussel – waarlijk een compassie-estafette.
Een orkestversie was er niet. Sven Arne Tepl, directeur van het RO, was onder de indruk van haar geste en van het werk, trok de stoute schoenen aan en nodigde haar uit om van ‘Thin Air’ een orkestversie te bouwen. Onder leiding van chef-dirigent Nicholas Collon, die hiermee zijn afscheid vorm geeft al komt hij later nog langs als gast, heeft het Residentie Orkest (RO) dan nu de eer van de wereldpremière van deze versie.
“Het idee is bijzonder,” verwoordt Sven Arne Tepl de keuze voor haar en voor dit werk. Als Componist des Vaderlands, een titel die ze van 2018 tot 2020 droeg, heeft ze iedereen in de nieuwe muziek de kans gegeven met goed gemoed weer aan de slag te gaan.” De orkestpartituur heeft hij alvast in kunnen zien: “Voor een bezetting met vijftig spelers, inclusief koperblazers,’ weet hij. “Er zit een heel mooie verstilling in.”
“Bij het begin van de coronacrisis moesten we snel knopen doorhakken,” vertelde Tsoupaki er destijds over. “We besloten de economie stil te leggen om de zwakkeren te beschermen. Een indrukwekkend staaltje van mededogen. Het stuk dat ik heb geschreven kan iedere musicus op zij eigen instrument spelen en iedereen op zijn eigen manier uiting geven aan zijn innerlijke stem van compassie.”
Al woont ze in Amsterdam, Tsoupaki behoort onmiskenbaar tot de Haagse ‘scene’, zegt Tepl. “Ze kreeg op het Koninklijk Conservatorium hier ter stede les van Louis Andriessen en is daar nog altijd een van de docenten. Voor ons nam ze de keuze en de begeleiding op zich voor compositiestudenten in de ‘One Minute Symphonies’ die we tot voor kort deden.”
Als Componist des Vaderlands fungeerde ze twee jaar lang als ambassadrice van nieuwe Nederlandse klassieke muziek, besloot ze ‘even dienstbaar te zijn als een bouwvakker of vuilnisman’. Ze schreef in die periode een reeks nieuwe composities voor evenementen buiten de concertzaal. In haar ogen kan muziek de actualiteit in een ander licht zetten. “Muziek zegt iets over de mens wat op een andere manier niet gezegd kan worden. Het opent een poort naar een wereld waarvan je niet wist dat hij bestond.”
De vraag was vervolgens waar en wanneer je dit stuk inzet. Tepl: “De Zondagochtendconcerten van het Concertgebouw in Amsterdam – waarin dit concert wordt gespeeld – zijn vrij klassiek van opzet. Daarom vond ik het een goed idee om Thin Air te omringen met de Vierde Symfonie en het Celloconcert van Schumann.
Een ‘sandwichformule’ die past in het streven van het RO om ook hedendaagse muziek te brengen, waarin zij een naam hoog te houden heeft. “Organisator Avrotros deed daarbij het aanbod om er ook een livestream op video bij te maken.” Die wordt gratis digitaal gedeeld. “We hebben bovendien de mogelijkheid om die in een later stadium op onze eigen communicatiekanalen online te zetten.”
De Vierde is, zogezegd, een ‘late’, en staat trouwens niet als zijn beste te boek. Tepl: “Soms wordt het wat vierkant als het te ‘Duits’ wordt gespeeld. Een dirigent moet er echt een visie op ontwikkelen, vakmatig instuderen en daarna loslaten, dan hoor je de complexiteit van zijn verknoopte geest. Je moet het stuk vakmatig instuderen en daarna loslaten.”
Het Celloconcert is een van de mooiste aller tijden, volgens Tepl. “Poëtisch, met name het langzame deel. Daar krijg je ‘corona’ de wereld mee uit!” Als solist krijgt Julian Steckel de gelegenheid om de droomsfeer van de melodieuze, smachtende Romanze te vertolken. “Hij is vaker bij ons te gast. Hij heeft een eigen kijk op Schumann en op klank.”
Kader:
Residentie Orkest doet mee aan Fieldlabs
Fieldlab Evenementen heeft van het kabinet toestemming gekregen om grotere ‘test events’ met meer bezoekers te gaan houden. Het Residentie Orkest concerteert in dat verband op vrijdag 14 mei in het Zuiderstrandtheater voor liefst duizend man.
Residentie Orkest, Tsoupaki / Schumann, zondag 25 april, 11.00 uur. De livestream is gratis te beluisteren via www.nporadio4.nl/live
Eric Korsten 