Meeslepend muziektheater over Janis Joplin
Hoe een Zeeuws meisje zichzelf terugvond in het levensverhaal van haar heldin Janis Joplin. Beaudil Elzenga speelt en bezingt haar (eigen) lotgevallen.
Het is een iconische foto en platenhoes, de Greatest hits uit 1973. Daarop een in flowerpower-stijl uitgedoste Janis, satijnen scharlaken blouse met borduurstiksel, haar blonde lokken, psychedelisch rond zonnebrilletje op. Ze oogt tevreden glimlachend, zittend op een stoere motorbike, met een pretsigaretje tussen de vingers van de rechterhand geklemd – en op de achtergrond de Cincinatti Police.
Elzenga vereenzelvigt zich met Janis. “Haar muziek ken ik al van toen ik een klein meisje was, mijn moeder was fan van haar.” Toen ze een jaar of vier jaar geleden op tv de documentaire Little Girl Blue over ‘speedfreak’ Janis zag, kwam ze in aanraking met het meisje, met de vrouw achter die stem.
“Ik was meteen weer weg van haar muziek – en haar levensverhaal deed me ondertussen erg denken aan dat van mezelf. Daardoor voelde ik op slag iets voor haar.”
Elzenga vertelt dat ze op haar zestiende haar moeder verloor. “Toen ben ik me gaan afzetten tegen alles en iedereen, voelde me onbegrepen en ben me af gaan zonderen, overtuigd als ik was dat ik niets en niemand nodig had. Datzelfde zag ik ook bij Janis. Zij was een meisje, die zichzelf een lelijke vrouw vindt, net als ikzelf in mijn tienerjaren. Een vrouw die hetzelfde leek te voelen als ik. Ik begreep haar en dacht te zien dat deze popster uit de sixties mij had kunnen begrijpen. Maar ze is dood. Die contradicties vond ik interessant voor een theatervoorstelling.”
Na het zien van de documentaire is ze een biografie gaan lezen. Niet veel later belde toevalligerwijze Alex Mallems van Zeelandia, die Elzenga ooit had gepolst voor een invalrol bij de voorstelling ‘Zeeuwse Vrouwen’.
“Maar ik kon niet, omdat ik toen als Loes de Haan in GTST speelde.”
Ze bracht daarbij het idee naar voren om een voorstelling rond Janis te maken. “Dat het uitgerekend Zeelandia was, dat het wilde maken, viel goed samen,” zegt ze samenvattend, “want ik ben opgegroeid in Zeeland, al ontvluchtte ik het in m’n tienerjaren toen ik 15 was.” Daarna heeft ze, net als Janis, een enigszins ontheemd bestaan geleid: Janis trok vanuit Texas naar onder meer San Francisco en New York City. “Ik ben naar Amsterdam gegaan, naar Rotterdam en Utrecht; nu woon ik in Den Haag.”
Naast een dosis acteertalent is Elzenga gezegend met een gouden keeltje. Ze wou daarom eens voluit kunnen zingen in een voorstelling. “Maar omdat ik ook erg houd van tekst, is het een zoektocht geworden naar het vinden van een balans tussen tekst en muziek.” Verder wilde ze geen cliché-stramien van liedje gevolgd door tekstje et cetera, maar toch ook geen dweperige ‘tribute’ maken of een biografie op het podium oplepelen. “Ik wilde dat het heel erg zou gaan over wat ikzelf voor haar voel. Daarom ben ik eerst zelf gaan schrijven. Maar dat werd iets dat te persoonlijk, te particulier was. Uiteindelijk heb ik Gerardjan Rijnders voor het schrijven van de tekst gevraagd.”
Elzenga maakte de voorstelling al begin dit jaar, op haar 27e. Dat is precies de leeftijd dat Joplin in 1970 overleed aan een overdosis heroïne, op haar hotelkamer in Los Angeles.
“Ondertussen ben ik 28, dus ik heb haar overleefd. En ik kan dus geen deel meer uitmaken van de Club van 27,” zegt ze lachend, verwijzend naar de groep muzikanten die op 27-jarige leeftijd kwam te overlijden, onder wie Amy Winehouse, Kurt Cobain, Jim Morrison, Jimi Hendrix en Brian Jones.
Cry baby, Me and Bobby McGee, Mercedes Benz, Try (just a little bit harder), dat zijn de bekende hits van Janis Joplin. Elzenga covert deze en andere songs, muzikaal begeleid door Stijn Hoes en Rutger Martens, beiden zowel op elektrische gitaar als drums.
Elzenga zet naast de genoemde titels als haar persoonlijke favoriet en geheimtip Kozmic Blues bij.
“Omdat ze daarin letterlijk zingt: ‘Ik ben nu 25 jaar ouder dan toen ik een klein meisje was. En ik zou misschien beter moeten weten maar er is niets anders dan dat wat er nu is. We doen allemaal ons best, al maakt dat allemaal niet veel verschil.’ Dat vind ik een prachtig nummer. Of luister eens naar So sad to be alone, dat ze als negentienjarige zong. Je hoort bijna niet dat het Janis is die het zingt, geen gekrijs of geschreeuw maar juist klein en puur. Vertellende nummers zijn het, die vind ik het mooist en het meest interessant. Vertellen doet ze trouwens ook met haar noten.”
Onlangs, vertelt Elzenga, heeft ze samen met haar vriend een ‘nieuwe’ tweedehandse Volkswagen gekocht. Geen Mercedes Benz? “Janis had al een Mercedes en wilde eigenlijk een beestachtige Porsche 924,” weet Elzenga, “Zit er echt een Volkswagen-motor in een Porsche? Zie je wel, het heeft zo moeten zijn.” Theaterproductiehuis Zeelandia, ‘Janis’, dinsdag 22 en woensdag 23 december, 19.30 en 21.30 uur, Theater aan het Spui. Meer informatie: www.theaterzeelandia.nl
NB Helaas is deze voorstelling vanwege corona genannuleerd.
Eric Korsten 