Naar het voorgeborchte van de hel

Dégradé: Naar de hemel wijzen

Dégradé staat voor ‘extreem beeldend geluidstheater’. Over Bauhaus zou het gaan. Maar het is uitgedraaid op een bloedrood gekleurd theatraal epistel over de duivel.

Terwijl Dégradé-initiatiefnemer David Geysen de woorden in de mond neemt van Lucifer, als zijnde de duivel vóór zijn satanische val, ontwerpt ‘partner in crime’ Carl Beukman het subsonische geluid van het onderaardse.

Geysen declameert: ‘Het geboorte worden van de mensenmade heeft mij altijd boeiteloos gemaat. Dat de eerste wereldlijke daad met bloedvergiet en scheurbuik gaat gepaard is voor mij een spiegelaf van de menselijke aard.’

Het zijn de duivelse openingswoorden van een demonische tekst, een monoloog: “En dat loopt zo zo’n dertig pagina’s door,” verklaart Geysen met een licht sardonisch lachje.

Naar de hemel wijzen wordt straks opgediend in de avant-gardistische stijl waar de uitvinders van ‘extreem beeldend geluidstheater’ om bekend staan door eerdere voorstellingen als Polonium-210 en België.

De beide Dégradé-grondleggers beloven muzikale en beeldende effecten ‘op de hartslag van taal die in de vloer gekrast lijkt en in klei geboetseerd’. Een voorstelling over de schoonheid van het mislukken. Op zoek naar het punt waar lijden en geluk elkaar één ademtocht in troost opheffen. Geysen voorziet ‘een krankzinnige voorstelling’ gecentreerd rond een verbolgen duivel.

“De duivel is boos omdat de mens geschapen is door god. Hij is daarom vastbesloten om wraak te nemen. Maar daardoor veroorzaakt hij uiteindelijk zijn eigen val. Ik vind de duivel een interessant personage, al hebben we hem als mensheid waarschijnlijk zelf gecreëerd. Net als de hel. Voor mij is dat ook een interessante plek, net zoals dat voor Dante Alighieri in zijn beroemde Divinia Comedia gold. Want de hel is ook precies de plaats waar de kunstenaars verblijven,” lacht hij, “en eigenlijk de plek waar alle interessante mensen op een kluitje zitten. En daarbij is het dagelijks leven de hel, toch?”

Wijzen naar de hemel is voor Dégradé bijna een snoepje vooraf, de opmaat naar een grote productie rond de Divina Comedia. “Dat wordt een live spektakel dat we gaan uitsmeren over een heel jaar. In december gaan we van start met De Hel, in mei 2020 volgt De Louteringsberg, en in december 2020 brengen we het drieluik integraal uit, met daarbij ook deel drie: Het Paradijs.

Voor het eerst in zijn professionele toneelcarrière die stiekem al twintig jaar beslaat, brengt Geysen een monoloog. “Ik heb vele rollen gespeeld, tot aan Hamlet aan toe, dat was bij de afscheidsvoorstelling van Toneelgroep De Appel. Maar een monoloog heb ik nog nooit gedaan. Ik merk dat je je voor het instuderen van deze tekst bijna als een pianist op etudes moet voorbereiden, en dat je noot per noot, in dit geval woord voor woord, de zinnen moet veroveren. Pas daarna wordt het leuk. Wat het ook moeilijk maakt is dat tekstschrijver Jibbe Willems in dit stuk vaak de woorden omdraait in de zinsconstructies, hij schrijft geen lineaire taal.”

De eerder aangekondigde productie rond Bauhaus kan geen doorgang vinden. “Dat vinden we erg jammer,” zegt Beukman. “Helaas kon het project geen goedkeuring wegdragen van de gemeente. Het was heel interessant geweest om in dit Bauhaus-jaar hiermee voor de dag te komen.”

Geysen: “Dat project zou exact gepast hebben om te laten zien waar we als theaterbroedplaats voor staan: onderzoeken hoe we uiteenlopende disciplines kunnen samenvoegen en dat als inspiratiebron gebruiken voor onze eigen voorstellingen. Doodzonde dat het niet door kan gaan.” Maar nu eerst ‘Naar de hemel wijzen’.

Dégradé: ‘Naar de hemel wijzen’. Te zien in Korzo Theater van donderdag 7 tot en met zaterdag 9 maart 2019. Meer informatie: degrade.nl.

Advertentie

Theaterbroedplaats en tweemans theatercompagnie

Bureau Dégradé in 2018-2019

In juni beleefde theaterbroedplaats Bureau Dégradé haar wittebruidsmaand. Founding Father Label Dégradé brengt in maart een voorstelling uit rond Bauhaus.

Het was volgens het tweetal David Geysen en Carl Beukman een eerste proeve en het einde van het begin. De openingsmaand van Dégradé werd ‘Dnalysatnaf’ – ‘Fantasyland’, maar dan omgekeerd – gedoopt. Met twee kunstmanifestaties: een twaalfuurs ‘Diptiek van het geloof’ waarin beeldende kunst, dans, en streaming video samenvielen, en anderzijds de theatermarathon ‘Triptiek van de macht’. Daarin werden de in voorgaande jaren eerder uitgebrachte Dégradé-voorstellingen ‘Motel Detroit’ (over Amerika), ‘Polonium-210’ (over Rusland) en ‘België’ (over Europa) gebundeld.

En dat op een en dezelfde dag achter elkaar gespeeld, noem het een ‘all the way’ Dégradé. ‘Dnalysatnaf’ werd verder omgeven door randprogramma’s, waaronder gesprekken en interviews.

Dégradé kent vele gezichten. Het is allereerst de winkel en het vehikel van theatermakers en voormalige ‘Appelaars’ Geysen en Beukman die de voormalige Appelloods hebben ingericht voor het voorbereiden van hun eigen producties. Maar aan de Laan van Poot moet de ruimte ook een theaterbroedplaats zijn.

“Zoals een architect eerst een ruwe schets maakt en dan een bouwtekening, zo willen we hier iedereen met een goed plan een kans geven, van theatermaker tot beeldend kunstenaar, van kok tot wetenschapper en van buurtbewoner tot nieuwkomer. Van de ‘schetsen’ die dat oplevert gaan we met de bedenkers bekijken of er meer toekomstmuziek in zit,” vertelt David Geysen.

Bureau Dégradé is naast een dynamisch atelier voor ideeënrijkdom, ook de vaste stek voor de try-out voorstellingen van Label Dégradé. In feite is het hun eigen experimenteerruimte voor zelfbenoemd ‘extreem beeldend geluidstheater’. “We proberen de grenzen op te rekken in beeld, geluid en tekst. ‘Extreem’ kan ook heel klein, zacht en minimalistisch zijn,” licht Carl Beukman toe. “Maar bij ons in ieder geval theatraal, multidisciplinair en met oog voor experiment.”

Na de ‘Diptiek van het geloof’ in juni volgt in november de ‘schets’ ‘Damnatio memoriae’. Een term uit de Romeinse oudheid die het wissen van een persoon of gebeurtenis uit de geschiedenis en het collectieve geheugen behelst.

“Wij gaan samenwerken met beeldend kunstenaar Gerolamo Lucente. Hij zal in opdracht van en voor ons een nieuwe cultus opzetten die het aanbidden van de kunst vertegenwoordigt. Zijn volgers zullen afkomstig zijn uit alle stadsdelen van Den Haag en een belangrijke rol vertolken in zijn werk. Gerolamo, kortweg Luca zal zijn figuur baseren op de omstreden Eliogabalus, de Romeinse keizer die verantwoordelijk was voor deze Damnatio memoriae.

Hoofdmoot voor Label Dégradé is in 2018-2019 een nieuwe productie rond de kunststroming Bauhaus, opleiding voor beeldend kunstenaars, ambachtslieden en architecten die van 1919 tot 1932 eerst te Weimar, later Dessau en daarna nog een jaar in Berlijn gevestigd was.

Geysen: “In 2019 is het honderd jaar Bauhaus. Zoals de school de muren tussen verschillende disciplines neerhaalde en met elkaar verenigde, zo willen wij naar het theater van de toekomst kijken.  Voor ons is het een must om daar een voorstelling over te maken. Dat doen we samen met beeldend kunstenaar Thijs ebbe Fokkens en kinetisch kunstenaar Nieke Koek. Bewegers, dansers, acteurs en performers maar ook mode en beeldende kunst komen samen op de vloer.”

Zouden wij vandaag de dag met een kunststroming de maatschappij nog kunnen vormgeven of veranderen?, zo vraagt het duo zich extreem hard af. De voorstelling wordt rond maart 2019 uitgebracht.

Meer informatie: degrade.nl.

“Dit is nog maar een begin”

Nieuwe theaterbroedplaats in Den Haag van start

Bureau Dégradé is de naam van een nieuwe broedplaats voor experimenteel theater. Op 1 juni gaat het officieel van start met de kunstmanifestatie ‘DNALYSATNAF’. De jonge kunstinstelling neemt hiermee definitief haar intrek in de voormalige ‘Appelloods’ aan de Laan van Poot.

De initiatiefnemers, theatermakers David Geysen en Carl Beukman, zijn ook de oprichters van theatergezelschap Label Dégradé, dat de voorbije jaren al enkele voorstellingen uitbracht. Het tweetal was eerder actief bij Toneelgroep De Appel. Vorig jaar september kreeg Dégradé 10.000 euro ‘waarderingssubsidie’ van wethouder Wijsmuller (HSP) van Cultuur voor het optuigen van de loods. De broedplaats in de voormalige ‘Appelloods’, momenteel deels ook in gebruik bij theaterschool Rabarber, moet volgens beide oprichters de komende jaren uitgroeien tot een presentatieplek voor en door kunstenaars en anderen die er kunstzinnige ‘verkenningen’ willen doen. Jaarlijks moet dat uitmonden in ongeveer drie ‘multidisciplinaire’ presentaties. “Het is de bedoeling om uiteenlopende makers hier te laten experimenteren, een eerste schets te laten maken. Dat kunnen theatermakers zijn, maar net zo goed wetenschappers of mensen uit deze buurt. Wie een goed plan heeft mag bij ons aankloppen.” Daarnaast is Bureau Dégradé de vaste plek voor de try-outs van de voorstellingen van theatergroep Label Dégradé.

Bureau Dégradé houdt haar ruimte ten doop met de kunstmanifestatie DNALYSATNAF,’een mengsel van voorstellingen, manifestaties, muzikale acts, exposities en debat’. Op de openingsdagen op zaterdag 2 en zondag 3 juni kan iedereen langskomen om kennis te maken. Er zijn exposities en presentaties van buurtbewoners en ‘Ted Talks’ met als sprekers onder meer Boris van der Ham, Ingrid Rollema Renate van der Zee en David Middendorp. Zij spreken over begrippen als dromen, fantasie en verbeelding. Beeldend kunstenaars Mattia Papp, Teun Wolters en Joris Albeda maken in het openingsweekeinde de 24 uurs-performance Diptiek van het Geloof. Geysen: “Dat is de eerste schets die wij ontwikkelen. Wij verbinden verschillende kunstenaars met elkaar tot een multidisciplinaire podiumkunst.’

Verderop in de maand is er dan onder meer de ‘theatertriptiek van de macht’, een marathon met de eerder uitgebrachte Label Dégradé-voorstellingen Motel Detroit (over de VS), Polonium 210 (over Rusland) en België (over Europa) op een rij. Drie voorstellingen over een kantelende (wereld)orde, de langzame degradatie van drie grootmachten. “De drie voorstellingen worden beide avonden achter elkaar gespeeld.” Ook dit triptiek wordt voorzien van een begeleidend programma. Als gasten treden historicus en Europa-kenner Thomas von der Dunk. Amerika-watcher Willem post en Rusland-kenner Pieter Waterdrinker aan. “Na dit drieluik over politieke wereldmachten gaan we ons de komende jaren richten op voorstellingen, beter gezegd: extreem beeldend geluidstheater, eentje rond de kunststroming Bauhaus, een andere rond de Amerikaanse zangeres en popicoon Janis Joplin, en nog daarna gaan we Dante Alighieri’s ‘La Divinia Comedia’ op de planken brengen.”

Momenteel wordt het voorste deel van de loods flink onder handen genomen. Voorin is een kantoorruimte gemaakt en in de voormalige repetitieruimte is een vaste tussenwand verrezen . “Die ruimte wordt nog mooi opgetuigd met een bar en theatervoorzieningen.”

Dégrade ontstond in 2015 toen Geysen en Beukman samen iets theatraals naast hun werk voor Toneelgroep De Appel wilden doen. Sinds vorig jaar zijn ze in touw om de Appelloods in te lijven. Vanaf deze lente gaat dat dus definitief gebeuren. Voorlopig is het toekomstbestendig maken hun grootste zorg. “Dit is nog maar een begin. De komende jaren moeten we ons verder ontwikkelen.” Moeten ze nu nog per project een subsidieaanvraag doen, straks moet dat eenvoudiger. “We doen nu veel papierwerk. Daarom hopen we in 2020 op meerjarige subsidie door opgenomen te worden in het Kunstenplan van Den Haag.”

Bureau Dégradé. Openingsmaand begin juni 2018. Meer informatie: degrade.nl.

Appelloods wordt theaterbroedplaats

De voormalige,Appelloods aan de Laan van poot wordt een broedplaats en presentatieplek voor theater. De theatermakers van Label Dégradé krijgen voor wat ‘De Verbeelding’ gaat heten, een ‘eenmalige waarderingssubsidie’ van 10.000 euro van de gemeente om hun ambities met de loods gestalte te geven. Dat zei wethouder voor cultuur Joris Wijsmuller (HSP) in het radioprogramma Kunstlicht op Den Haag FM.

Het pand diende voorheen als repetitieruimte en decoropslagplaats voor de inmiddels opgeheven Toneelgroep De Appel en Alba Theaterhuis. “De gemeente is eigenaar van de loods en wil deze beschikbaar houden als ontwikkel- en repetitieplek voor culturele initiatieven,” aldus Wijsmuller.

“De ambities van Dégradé reiken verder dan alleen zelf produceren, het label wil ook ruimte bieden aan jonge makers,” zegt Wijsmuller. Volgens hem is Label Dégradé één van de initiatieven die heeft aangegeven de loods te willen gebruiken als ontwikkel- en repetitieplek. In de toekomst zijn ook andere initiatiefnemers welkom met incidentele presentaties door derden. Voor haar eigen producties zal Dégradé een beroep moeten blijven doen op projectsubsidies, zo stelt de gemeente.

Kwartiermaker David Geysen van Dégradé was tot 1 januari vast verbonden aan Toneelgroep De Appel. Hij lanceerde vorig jaar een plan voor het voortbestaan van de toneelgroep, dat het echter niet haalde in de gemeenteraad. Label Dégradé brengt vrijdag in Korzo theater de première uit van haar nieuwe voorstelling België, waarvoor het in de Appelloods repeteerde. In het andere deel van de loods is momenteel de voorstelling De Dansende Madonna van Het Vijfde Bedrijf te zien.

De ontwikkeling tot theaterbroedplaats is te meer opmerkelijk daar Het Nationale Theater (HNT) officieel de taak heeft jonge theatermakers een kans te geven. Met Zaal 3 aan het De Constant Rebecqueplein heeft een plek in handen voor talentontwikkeling op het gebied van theater. “Dat is ook prima. Hoe meer bloemen bloeien, hoe beter,” reageert Wijsmuller.

De loods is en was eerder ook in gebruik bij Theaterschool Rabarber. “Binnenkort wordt met Rabarber besproken of zij hun rol van huurder willen voortzetten voor de komende twee jaar,” aldus Wijsmuller.

Een leven tussen seffens en amai

Een hallucinerende roadtrip tussen hoop en vrees door België

Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan. Marsmans beroemde dichtregel werd in 2010 door David Geysen gebruikt in zijn voorstelling ‘Water’. En denkend aan België dan? Het oneindige heuvelland van de Ardennen wellicht? Pajottenland? Trappistenbier? “Persoonlijk gaat België voor mij vooral over eten”zegt David Geysen. “Garnalenkroketten, mosselen, waterzooi. Maar ook over Dutroux, Zaventem en  Molenbeek.”

Theatermakers David Geysen en Carl Beukman, de initiatiefnemers van label Dégradé, voegen aan hun landenreeks nu onze zuiderbuur toe. Saillant, want Geysen is ‘uit de Vlaamse klei getrokken’ maar woont en werkt al sinds jaar en dag in Nederland, tot voor kort bij Toneelgroep De Appel.

Het tweetal legde eerder de theatrale loep over de Verenigde Staten en Rusland.
In de woorden van Geysen is België ‘een land dichtbij en toch onbekend’. Volgens hem ‘een land van cowboys en indianen’. “Een land waar niks mag, maar alles kan. En van Walen en Vlamingen.”

Dégradé toont België aan ons door de denkbeeldige ogen van Louis Seynaeve. Het autobiografisch getinte joch uit Hugo Claus’ epos ‘Het verdriet van België’ doet bij Geysen dienst als talisman. “De bijbel in België”, zo motiveert Geysen zijn keuze voor Claus’ magnum opus, “dat bij iedereen op de boekenplank ligt- maar niemand die het gelezen heeft. Zelfs in België niet.” Claus, Amsterdamse Belg dan wel Belgische Amsterdammer, en meest bekroonde auteur uit het Nederlandse taalgebied, beschrijft in de roman zijn jeugd in de oorlogsjaren.

Als slotzin werpt hij een vage blik in de toekomst door te eindigen met een suggestieve vraag : ‘We gaan zien, we gaan zien, toch?’ In de voorstelling maken we daarom mee hoe het Louis in zijn verdere leven vergaan is . Het oprijzende pessimistische toekomst- en wereldbeeld telt gaandeweg de voorstelling hoopgevend terug. En draait bij Dégradé uit op een surrealistisch circus. “Belgen zijn de uitvinders van het genre”, volgens Geysen, daarbij verwijzend naar, bijvoorbeeld, de beeldende kunst van René Magritte.

Wat zij als theatermaker met ‘België’ willen bereiken? “We maken graag extreem beeldend geluidstheater waarin je de vrijheid vindt om je er volledig in onder te kunnen dompelen. We voelen ons als het ware architecten van theatrale dromen, die soms ontaarden in boze dromen. En van belang voor mij is de drie-eenheid België, Europa en Seynaeve belangrijk.”

Is er leven op Pluto? zong Het Goede Doel zich in 1982 vragenderwijs af, onderwijl Nederland ontvluchtend. België was volgens Henk Westbroek en consorten een welkome optie, ‘want dat taaltje is zo zacht.’ Inmiddels zijn de Belgen ons op velerlei fronten voorbijgestreefd.

Alhoewel: Belgen? ‘Er zijn geen Belgen, sire. Alleen Walen en Vlamingen.’ Aldus luidden de gevleugelde licht-ironische woorden van Jules Destrée, Belgisch politicus van de Belgische Werkliedenpartij. “Dat Molenbeek het centrum is van aanslagen die in Parijs plaatsvonden, ook dat is België. En voor mij zijn de Walen nog altijd de belichaming van de vijand.”

Dégradé: België. Op donderdag 21 en vrijdag 22 september 2017 in Korzo; donderdag 14 en vrijdag 15 december 2017 in Zaal 3.

De Appel dient niet een, maar twee overlevingsplannen in

Toneelgroep De Appel heeft niet één, maar twee overlevingsplannen ingediend bij wethouder Wijsmuller (HSP, cultuur). Naast een kleine formatie met een vaste kern van Appelacteurs onder leiding van David Geysen, ziet de Raad van Toezicht ook een samenwerking met het Zuiderstrandtheater en het Koninklijk Conservatorium zitten.

Opeens heeft De Appel twee overlevingsplannen uit de hoge hoed getoverd. Tijdens een bijeenkomst van de Vrienden van Toneelgroep De Appel, afgelopen zondag, bleek dat naast het eerste voorstel: verder in afgeslankte versie met acteur/regisseur David Geysen als artistieke spil, nog een ander alternatief op tafel te liggen: een samenwerking met het Zuiderstrandtheater en het Koninklijk Conservatorium.

In een volledig ‘bezet’ Appeltheater sprak Chris van Overbeeke als nieuwe interim-manager namens de toneelgroep wiens subsidie bedreigd wordt, de Vrienden toe. “Wijsmuller spreekt in zijn concept van het nieuwe kunstenplan de wens uit voor de vorming van een interdisciplinair productiehuis in de stad. Daar willen we op inzetten. We hebben samen met het Zuiderstrandtheater en het Koninklijk Conservatorium een plan opgesteld. Bedenk dat De Appel een traditie heeft van cross-overs tussen teksttheater, muziek, muziektheater en bewegingskunst.”

Ook in dat voorstel zou er een rol voor David Geysen zijn weggelegd. Welke is nog niet duidelijk. Daarnaast is de vraag wat er in die constructie met genoemde twee partijen van De Appel overblijft. De kans is groot dat als het Zuiderstrandtheater zich wil verbinden aan een dergelijk multidisciplinair productiehuis, directeur Henk Scholten vooral wil inzetten op community art-projecten á la Harde Handen en De Vloek van Scheveningen. Het Koninklijk Conservatorium wil daarentegen juist meer aan talentontwikkeling doen, en -in de opmaat naar het Onderwijs en Cultuurcentrum aan het Spui- meer studenten in de stad houden. Voor het productiehuis heeft Wijsmuller op papier geen cent beschikbaar, maar door het huis te verbinden aan De Appel, hopen de drie dat er alsnog een half miljoen euro binnen te hengelen valt. Intussen heeft ook de combinatie Theater aan het Spui en Korzo een oogje laten vallen voor het opvullen van de leemte in Den Haag voor een interdisciplinaire productiehuis.

Politieke weg
Ondertussen bewandelt Van Overbeeke ook de politieke strijdbaan. “De gemeenteraad moet nog een besluit nemen over het intrekken van de subsidie van twee miljoen euro die we tot nu toe jaarlijks ontvingen. Daarom blijven we strijdbaar. We gaan de komende tijd publieksacties op touw zetten, van een acteur op een zeepkist in het Atrium van het stadhuis, tot speldenprikjes her en der in de stad.”

Anderzijds heeft Van Overbeeke van de Raad van Toezicht ook de opdracht gekregen om de ontmanteling van De Appel alvast in gang te zetten. “Frictiekosten moeten we straks uit eigen zak ophoesten. Vooruitlopend op een eventuele negatieve afloop moeten we daar dus nu al goed naar kijken.”

Op de genoemde bijeenkomst voor Vrienden werd tevens bekendgemaakt welke productie de in juli afgelaste voorstelling Kersentuin/Na de crash gaat vervangen. Dat wordt Hamlet, en David Geysen gaat de herfstproductie regisseren, die ook zomaar de afscheidsproductie zou kunnen zijn. “Deze voorstelling hebben wij niet uitgekozen,” laat Geysen zeggen in een persbericht. “’Hamlet’ dringt zich aan ons op. Is dit het einde of gaan we door? To be or not to be. Het is het stuk der stukken. Heilig verklaard door de geschiedenis. Maar wij gaan de voorstelling van Shakespeare kapotscheuren en uitbenen. Als er een stuk bestaat dat de ziel en zaligheid van het theater blootlegt, dan dit stuk wel.”