Theater Na de Dam

Zesde editie met voorlezingen en voorstellingen

Het theater is een plek bij uitstek voor reflectie. Theater Na de Dam presenteert in heel Nederland meer dan vijftig voorstellingen rond oorlog en vrede. Den Haag doet mee, natuurlijk, volop zelfs.

‘Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.’
Voor de zesde keer sinds de jaren zestig pakt Theater Na de Dam de draad op om na de roerende twee minuten stilte van de Nationale Dodenherdenking voorlezingen en voorstellingen te presenteren op de avond van de 4e mei. “Het karakter van de herdenking”, zo verklaren de initiatiefnemers van Theater Na de Dam, de theatermakers en filosofen Jaïr Stranders en Bo Tarenskeen, “is zo algemeen en abstract geworden dat reflectie op onszelf afwezig dreigt te raken”.

Koninklijke Schouwburg & Nationale Toneel
Het Nationale Toneel en de Koninklijke Schouwburg (KS) presenteren De Laatste Getuigen, waarvoor de afgelopen maanden verschillende inwoners van Den Haag werden geïnterviewd die de Hongerwinter hebben meegemaakt. Verhalen uit het dagelijkse leven van destijds jonge Hagenaars die hun wereld voor hun ogen zagen veranderen. Na de Dodenherdenking, die op beeldschermen in de KS te volgen is, nemen zeven dames en één heer bezit van het toneel. Bij elk van hen voegt zich een acteur van het Nationale Toneel die, geregisseerd door Hans van den Boom, hun aangrijpende verhaal vertelt.

Theater aan het Spui & RO Theater
De jonge soldaat Berk kan na terugkomst van een vredesmissie niet meer aarden omdat hij zijn vriend en kameraad heeft verloren. Speciaal voor acteurs Herman Gilis en Gijs Naber schreef Rik van den Bos voor het RO Theater de voorstelling Leger. Alize Zandwijk regisseert waargebeurde verhalen en trauma’s over soldaten in Nederlandse oorlogsmissies. Waar de fascinatie van Gilis vooral gericht is op de soldaten van de Tweede Wereldoorlog – jongens die vaak geen idee hadden waar ze terecht waren gekomen – vraagt Naber zich vertwijfeld af waarom leeftijdgenoten zich laten verleiden tot het soldatenleven. Vooraf wordt vanuit Theater aan het Spui een gezamenlijk bezoek afgelegd aan het nabijgelegen Joodse monument op het Rabbijn Maarsenplein.

Diamant Theater & NTjong
Oorlog. ‘Als je er over leest gebeurt het na elkaar, maar als je het leeft gebeurt het op hetzelfde moment’. In het ene huis viert Lotte haar verjaardag met bloembollentaart, terwijl een huis verderop Daniel zich onder de trap verstopt als er op de deur gebonsd wordt. Plots klinkt een oorverdovende stilte. Het vergissingsbombardement op Bezuidenhout is zeventig jaar na dato voor NTjong een bron van waargebeurde oorlogsverhalen met jongeren. Het is voor NTjong de start van een nieuwe traditie om ieder jaar oorlogsverhalen uit een ander Haags stadsdeel te halen.

Appeltheater & Toneelgroep De Appel
Het Oranjehotel was tijdens de Tweede Wereldoorlog de bijnaam van de gevangenis in Scheveningen. Tot 1940 zaten er voornamelijk kleine criminelen, maar de Duitse bezetter gebruikte het om verzetsmensen op te sluiten, en ze met gebruikmaking van martelpraktijken te verhoren. Voor de meesten duurde het verblijf in het Oranjehotel niet lang: je werd vrijgelaten, naar Duitsland gedeporteerd, of terechtgesteld op de Waalsdorpervlakte, in de duinen tegenover de gevangenis.
Appelacteurs lezen maandagavond in het Appeltheater de tekst van Hagenaar en verzetsstrijder Eduard Veterman voor over een aantal mannen dat zit opgesloten. De toekomst die hen wacht is onzekerheid en angst, voor het verhoor, de aanstaande marteling of het vonnis. Via een ingenieus communicatiesysteem proberen ze informatie over de buitenwereld naar binnen te smokkelen. Ze weten dat de geallieerden oprukken. Maar de tijd dringt.

Theater De Nieuwe Regentes
De tragikomische kameropera Polen in Plan Zuid is gebaseerd op het gelijknamige boek van Daniel Verhoeven over herinneringen van een Joodse jongen in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Heden en verleden buiten over elkaar heen, waarbij twee zangeressen en een zanger steeds van rol wisselen.

Literair Theater Branoul
Wat als Hitler wél was aangenomen op de kunstacademie en zich had ontwikkeld tot een succesvol kunstenaar? In Branoul start Tomer Pawlicki, een Nederlandse theatermaker met Israëlische roots, een gedachte-experiment in Dankzij de oorlog, door een jonge Joodse man een gesprek aan te laten knopen met zijn grootmoeder. En hij vraagt zichzelf hardop af: “Wie had gedacht dat wij ooit onze uitroeiers zouden bedanken voor ons bestaan?” Opgelet: alleen te zien op 13, 14 en 15 mei.

Advertentie

Mensen die leven alsof ze niet leefden

Ro Theater speelt opnieuw een ‘Loher’

Twaalf personages zoeken naar de zin van hun leven maar verdwalen in de absurditeit ervan. In de zwarte komedie Dieven geven twaalf verloren zielen zich bloot. Regisseur Alize Zandwijk: “Er zijn verschillende kleine epicentra in het stuk, niet één heel grote.”

Wolven
“Wolven staan voor iets moois, ze symboliseren de ongetemde en ongerepte natuur. In Dieven beweert Linda een wolf gezien te hebben. Voor haar is een wolf een zinnebeeld voor de Hof van Eden, voor hoop op de toekomst, want ze wil graag het kuuroord waar ze werkt ombouwen tot een kuuroord. Maar wolven zijn ook een symbool voor angst, en specifiek in dit stuk verbeelden ze terrorisme.”

Kartonnen dozen
“De speelvloer is bezaaid met tientallen opengewerkte kartonnen dozen die als honingraten in een bijenkorf – een  leefomgeving waar het krioelt van het leven – tegen elkaar aan liggen. De dozen kun je zien als de eenvormige, geblokte flatgebouwen of huizen. En een doos is als een kluis, nét groot genoeg voor het opbergen van de essentiële en meest waardevolle persoonlijke bezittingen. Uiteindelijk is een doos een kist, een laatste rustplaats.”

Tomason
“Verschillende personages in Dieven noemen zich Tomason, een naam die is gebaseerd op kunstwerken van de Japanse kunstenaar Genpei Akasegawa . Een ‘Thomasson’ staat in zijn werk voor een op het oog zinloos, doelloos voorwerp. Het schijnt dat wij mensen altijd een doel moeten hebben in ons leven, ook al is het een verborgen doel. In de voorstelling verbeeldt een Tomason de angst die opkomt als een personage inziet dat het leven doelloos lijkt, als dat bijvoorbeeld niet gericht is op werk, op liefde of op de zorg voor een kind. En toch is het leven er, ook als we niets doen en we geen plan hebben.”
“Er is nog een uitleg. Als van een deur alleen nog de scharnieren bestaan, kun je zeggen dat die hun doel hebben verloren, maar ook dat ze daarvan bevrijd zijn. Betekenis ontstaat pas als iemand een betekenis aan iets geeft. Aan een scharnier zonder deur kan je nog altijd een jas ophangen of een waslijn vastknopen.”

43 jaar
“Ira Davidoff wacht al 43 jaar lang in een hotelkamer op de terugkomst van haar man, die als vermist geldt. Ira begrijpt wat dat betekent. Zij zegt: ‘Oké, ik heb mijn leven vergooid, ik heb niets gedaan en niet gehandeld. En dat deed ik uit het verkeerde motief, namelijk uit angst. Ik wilde het leven als iets vanzelfsprekends zien, en dat is me niet gelukt.’ En toch is Ira niet bitter, zelfs na 43 jaar wachten. Een periode waarvan de politieagent in het stuk zegt: ‘Dat is mijn hele leven’.”

Dieven
“In Dieven willen mensen ontsnappen aan hun eigen leven, mensen die leven alsof ze niet leefden. Die zich door hun eigen leven heen stelen, voorzichtig, klein en schuw, alsof niets daarvan hen toekomt, alsof ze geen recht hadden zich erin te bevinden. Alsof ze dieven waren. De machteloosheid van echt willen leven en er toch buiten blijven staan is de simpele gedachte van Dieven, maar daar zit een diep levensgevoel onder.”

Loher
“Zij is een fantastisch schrijfster, groots in het beschrijven van het huidige tijdsbeeld. Het mededogen voor mensen die een beter leven willen, die dromen van iets maar daar niet aan toekomen en eigenlijk niet weten waarom, is typerend voor het werk van Dea Loher. Eigenlijk heeft Dea Loher met Dieven een soort Drie Zusters van Tsjechov geschreven. Die zussen willen naar Moskou, maar gaan nooit.”

Dieven van Ro Theater is op di 15 maart in de Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.rotheater.nl. Reserveren: 0900-3456789.