‘Live is de nieuwe luxe’

Het Nationale Theater deelt cadeautjes uit aan de stad

Cees Debets van Het Nationale Theater buitelt over zijn woorden. “Ik heb maar één kans om het seizoen feestelijk af te trappen. September is onze eigen feestmaand. We laten dan het mooiste van het afgelopen jaar zien. De hele stad is uitgenodigd.”

De voorbije maanden zag Het Nationale Theater (HNT) de zeilen bollen: nominaties voor de beste acteurs, vijfsterrenrecensies, gastoptredens in het Holland Festival en uitverkoren voor het Theaterfestival. Tel daarbij op de zalen die niet alleen hier ter stede mudjevol zaten, maar ook bij tourneevoorstellingen in den lande. Het kan beroerder voor een organisatie die net op gang is gebracht.

Want officieel zag de kernfusie van Koninklijke Schouwburg (KS), het Nationale Toneel, NTjong en Theater aan het Spui HNT pas op 1 januari het levenslicht. Het is het seizoen waarin hardop uitgesproken toekomstdromen waargemaakt moeten worden.

Eigen producties
Het Nationale Theater trapt af door veel van het succesvolle snoepgoed van vorig seizoen terug te brengen op de planken in Den Haag. “Ik ga er gewoonweg van stuiteren,” zegt Cees Debets, directeur programmering. “Zóveel topvoorstellingen alleen al in de eerste paar weken… Het gaat zinderen.”

Successen komen dus terug, te beginnen met enkele eigen HNT-producties, zoals Het verzamelde werk van Shakespeare (ingekort), dat vorig seizoen al een paar keer als try out te zien was en toen fantastische reacties teweegbracht. “Geknipt voor beginners, en voor kenners een feest der herkenning,” zegt Debets. Het stuk gaat nu officieel in première, en nog wel onder de schuimkragen van een eigen biertje: het in Scheveningen gebrouwen ‘Shakesbeer’. Debets: “Dat is zo’n cadeautje aan de stad.”

Ook RACE komt terug, het stand-up advocatenstuk over racisme, dat door het Theaterfestival (Amsterdam én pendant Brussel) wordt beschouwd als een van de belangwekkende voorstellingen van vorig seizoen. Voor haar rol in RACE werd HNT-actrice Romana Vrede genomineerd voor beste actrice, de Theo d’Or.

In de openingsmaand keert De Troje Trilogie terug op het programma, met liefst twee gegadigden voor een toneelprijs in de gelederen: Janneke Remmers (Theo d’Or) en Keja Klaasje Kwestro (Colombina). En dat in een stuk dat de Publieksprijs 2016-2017 van Theater aan het Spui in de wacht sleepte. Ook staat vanuit vorig seizoen Moeders en Zonen met onder meer Anne-Wil Blankers en Paul de Leeuw en Medea van Toneelgroep Amsterdam geprogrammeerd.

Verder komt het bekroonde Svizdal van Berlin naar Den Haag, een 3D-performance en portret ineen van een koppig koppel dat vastbesloten is in Tsjernobyl te overleven. Wunderbaum licht de doopceel van onze macaroni-etende, Zuid-Europese vrienden in Wie is de echte Italiaan?, dat een ‘Italo-disco’ heet te zijn. Verderop in het seizoen leggen de Wunderbaumpjes opnieuw aan voor een vermakelijk verslag van een cruise-trip: ‘Superleuk, maar voortaan zonder mij.’

Uiteraard is ook Firma MES van de partij. Dat doet een duit in het herhaalzakje met het urgente ‘Rishi’. Ook is ruimte gevonden voor de metamodernistische manifestatie ‘Untitled’ van Nineties Productions, die in de Electriciteitsfabriek wordt gepresenteerd.

Niet te missen is in de openingsmaand de reprise van ‘In mijn hoofd ben ik een dun meisje’ van NTjong, het jeugd- en jongerentheatergezelschap van HNT (zie ook elders). Tel daarbij op de locatieproductie Old Gangsters Never Die van The Young Gangsters, en bij voorbaat ligt een topmaand in het verschiet. “Bewezen goed,” noemt Debets de gemaakte keuzes.

Uitersten
En dan hebben we het nog niet gehad over het vervolg van The Nation. Het stuk van Eric de Vroedt verraste op het voorbije Holland Festival en werd daarbij overladen met recensiesterren. Hagenaars hadden dat van tevoren al wel gedacht, want zij hadden de afzonderlijke drie delen al eens in eigen stad gezien.

De compilatie van de drie delen wordt in september in Den Haag nog drie keer gespeeld. Daarna waagt De Vroedt zich aan de vervolgdelen vier tot en met zes. Begin november moet alles culmineren in een theatermarathon, als onder het genot van een diner alle delen op één avond gespeeld worden.

Voor Het Nationale Theater wordt 2017-2018 in zekere zin een seizoen van uitersten. Debets: “Want we leggen het superactuele van The Nation naast Oresteia.” De 2500 jaar (!) oude trilogie van Aeschylos, de ‘vader’ van het Griekse drama, is zowat het oudst bewaard gebleven stuk uit de westerse theatergeschiedenis. Debets: “Het Nationale Theater brengt elk seizoen een klassieker uit de toneelgeschiedenis. En dit is dé oertekst.”

Het familiedrama laat een keten van moorden zien, met bloedwraak als voornaamste ingrediënt – totdat de goden ingrijpen. Debets spreekt van een radicale bewerking met de wereld anno nu als uitgangspunt, van HNT-directeur producties en regisseur Theu Boermans. “Met dit stuk heeft hij bijna een gedachte-experiment voor ogen: Hoe ziet de wereld er over vijf of tien jaar uit?” Boermans situeert het drama daartoe in een omgeving waarin een ‘clash of civilizations’ tussen Oost en West definitief gestreden is. Vervolgens laat hij zien wat er gebeurt als een vrouw in verzet komt tegen deze barbarij.

”Door de Oresteia en The Nation naast elkaar, tegenover elkaar of dan weer in elkaars verlengde te plaatsen,” zegt Debets, “kunnen we onszelf en onze bezoekers de volgende prangende vraag voorleggen: hoe willen we onze samenleving inrichten.”

De Oresteia wordt bij HNT een groot gemonteerde productie. En hij onthult nóg een cadeautje: “Hans Croiset, genomineerd voor een Louis d’Or, ‘grand père’ van het klassieke repertoire, gaat meespelen in deze productie.”

En, om maar een idee te geven van onze bandbreedte in dit seizoen,” zegt Debets, Ifigeneia Koningskind van NTjong, dat in oktober uitkomt, schetst wat er in werkelijkheid aan ‘Oresteia’ voorafging.”

Racisme
‘Ik wil het gewoonweg hebben over racisme’, zo vertelde Daria Bukvić aan Debets toen hij haar vroeg waarom zij juist ‘Othello’ wilde doen. Haar opmerking is gewettigd, en niet alleen omdat er deze zomer zoveel te doen was in Charlottesville: De Moorse legeraanvoerder Othello staat onder Romeinse bestuur en raakt tot over zijn oren verliefd op een wit meisje van hoge komaf.

“Shakespeares tekst wordt bij ons bewerkt door Esther Duysker, een schrijfster met Surinaamse wortels.” Bij HNT wordt Othello gespeeld door Werner Kolf, een zwarte acteur. Hij is onder meer bekend van RACE.

Debets: “In de theatergeschiedenis hangt aldoor deze vraag rond dit stuk: Laat je de rol van Othello spelen door een witte acteur die zwart geschminkt is, of door een zwarte acteur?” Bukvić, geboren in Tuzla (Bosnië-Herzegovina) maakte eerder de voorstelling Jihad en Nobody Home, en was onder meer regie-assistent bij ‘RACE’.

“Het is de eerste productie die zij voor ons maakt,” licht Debets toe. Aan het eind van het seizoen gaat ze nogmaals aan de bak bij HNT, dan met Melk & Dadels, geïnspireerd op het verhalen- en receptenboek Melk & Dadels – 100 geheime recepten voor Marokkaanse moeders. Debets: “En die voorstelling gaat niet toevallig in première op Moederdag.”

Verder is natuurlijk ook Jeroen De Man van de partij bij HNT. Vorig jaar verbaasde hij met Ondertussen in Casablanca. Dit jaar zet hij zijn tanden onder meer in Ondine, dat in de taal van HNT een ‘romantisch watersprookje’ heet, over de gelijknamige nimf. Voor De Man is het zijn regiedebuut in de grote zaal. Hij maakt ook in het najaar Kinderen van Judas met onder anderen Joris Smit en Betty Schuurman over vampieren.

Divers
Een programmering die zo divers is als de stad, dat is het oogmerk. “We tonen een dwarsdoorsnede van het beste toneel en theater dat Nederland momenteel rijk is, we hebben de ambitie een ‘toneelhuis’ te zijn.”

Al blijft ook veel bij het vertrouwde. “De KS blijft een plek voor opera en cabaret, en Theater aan het Spui ook voor dans.” Op beide plekken komen jeugdtheater- en familievoorstellingen aan bod en festivals, met onder meer Todays Art en De Betovering die openen in de KS.” De voorstellingen in KS en Theater aan het Spui gaan vaak vergezeld van omlijstende programma’s, “van HOT-avonden tot recensies leren schrijven of vooraf soep eten. We blijven verschillende smaken bedienen.”

Het vervult Debets vooral van trots ‘dat we trouw zijn aan onze partners.’ “Zoals Opera2Day, dat Hamlet gaat uitbrengen. Dat we kanjers als Paul van Vliet opnieuw welkom gaan heten. En dat we theatercolleges hebben, met in het komende seizoen onder meer fotograaf Hans Aarsman, Nobelprijs-winnaar Ben Feringa en generaal buiten dienst Peter van Uhm.” Het zijn avonden voor mensen die verdieping zoeken, aan de hand van wat hij ‘uit de hand gelopen Powerpoint-presentaties’ noemt.

Trots is hij ook op Nasrdin Dchar, die opnieuw met Dad langskomt. “Zeven jaar geleden begon hij in de foyer van Theater aan het Spui door een monoloog, bijna voor de vuist weg, af te steken.” Inmiddels heeft hij een ‘fokking Gouden Kalf’ (aldus Dchar) in bezit. Dad is na drie keer een uitverkocht huis in Theater aan het Spui nu in de KS te zien. “Een applaus steeg op uit het publiek toen ik dat als spreekstalmeester in Theater aan het Spui bekendmaakte.”

Hij is blij met jonge gasten die nu op doorbreken staan. “Zoals ook de jonge makers van Orkater en een theatermaker als Jakop Ahlbom bijvoorbeeld. Niemand weet het, maar de laatste had de afgelopen zomer in Londen met ‘Horror’ drie weken op rij een uitverkochte zaal.”

HNT maakt zo in ieder geval waar wat het zich voornam: dat het makers én publiek meeneemt naar die plek die het beste past. Van vlakkevloerzaal naar lijsttoneel. Of andersom. “Maar ook door jonge makers de kans te geven uit de lijst te breken.”

Met vijf zalen plus de studio’s van het HNT-gebouw heeft Debets liefst zeven zalen ter beschikking – en dus steeds het meest geschiktste podium voorhanden voor welke voorstelling dan ook. Of het nu gaat om ingekochte of zelfgemaakte producties.: “Theatergroepen waaraan we ons hart hebben verpand en die vroeger exclusief verbonden waren aan de KS of Theater aan het Spui, krijgen voortaan de ideale zaal tot hun beschikking.

Zo kunnen bezoekers optimaal van hun favoriete theatergroepen, acteurs of regisseurs genieten en met ze meegroeien. We willen mensen verleiden uit hun huis te komen en collega-bezoekers te ontmoeten. We willen ze raken met kunst en cultuur, onder het genot en de wetenschap dat alles live onder hun ogen wordt toebereid. Live is de nieuwe luxe.”

Meer informatie: hnt.nl

 

Advertentie

Stad en land ondersteboven zetten

Het Nationale Theater zoekt ‘best of both worlds’

Ze doen iets volslagen nieuws, in theatraal Den Haag – en daarom moet en gaat het roer er zeker zes maal om. Inspireren, daar draait het om. Cees Debets en Eric de Vroedt, twee mannen die de inhoud graag voorop stellen, leggen het graag uit.

Het Nationale Toneel, NTjong, de Koninklijke Schouwburg en Theater aan het Spui zijn bij elkaar op schoot gekropen. In andere woorden: Een van Nederlands grootste en gezichtsbepalende toneelgezelschappen met daarin heel wat kloeke acteursnamen, dat Den Haag en het land tot in alle hoeken en gaten bespeelt, is nu in één organisatie samengebracht met een van de mooiste schouwburgzalen die het land rijk is, plus daaromheen ook nog eens een aantal fijne vlakkevloerzalen. Gooi dat alles in een hoge hoed bij elkaar en zie: we noemen haar Het Nationale Theater! Het resultaat moet een ‘verdubbelaar’ worden, zoiets als een en een drie kan zijn. Iedereen van 2 tot 80 kan er terecht, van maker tot bezoeker.

Op een manier die uniek is in de vaderlandse theatergeschiedenis werden in de aanloop tot Het Nationale Theater uiteenlopende barrières geslecht, want theater en gezelschap bijeengevoegd. ‘Ontschotten’ noemt Debets het. Maar waarom moest dat eigenlijk? ‘Zovéél redenen,’ zegt Cees Debets, directeur programmering. ‘We kunnen nu veel dichter op de polsslag van de tijd en op de actualiteit programmeren, en we kunnen dat in perspectief doen en zo samenhang creëren.’

Hij ziet nog een voordeel: ‘Er zijn veel nieuwe mensen hier in huis gekomen, dat zet deuren en ramen open. We willen een ontmoetingsplein zijn dat midden in de samenleving staat, een rotonde waar je zelf bepaalt welke afslag je neemt. We willen inspireren en voeden. Maar wel met steeds ‘het woord’ dat centraal staat. Dat gaat van cabaret, toneel en jeugdtheater tot theatercolleges, discussieavondjes en debatten. Zo hadden we in november rond de voorstelling RACE het programma … is HOT. Met sprekers, ‘scènes des vaderlands’, een fragment uit die voorstelling, stand-up comedy en muziek door onze fonkelnieuw geformeerde huisband; en alles in een losse sfeer. Zulke … is HOT-avonden komen er meer, want er moet meer reuring komen. Op maandag 20 februari is de tweede HOT-avond, Idealisme is HOT, rond de verkiezingen.’

Oud én nieuw
We kunnen nu, zegt hij, veel sneller schakelen ‘want we hebben zelf alle mogelijke koppelstukken in huis, van jong talent tot de top. We kunnen zo nodig meteen aan de slag.’ Voorbeeld dan maar? ‘Actrice Romana Vrede speelde in RACE van Eric de Vroedt.
Zij maakte vorig jaar zelf de indringende voorstelling  Who’s afraid of Charlie Stevens over haar autistische zoon. Die voorstelling is hernomen. Dat kan nu dus probleemloos.’ Nóg een winstpunt: ‘Bij iedere voorstelling zoeken we steeds de zaal die er het beste bij past, of dat nou een van de beschikbare acht (!) zalen ‘binnenshuis’ is, dan wel een locatie elders in de stad of in het land. Maar, zo geeft Debets een voorlopige winstwaarschuwing af, ‘de veranderingen zijn niet van de ene dag op de andere zichtbaar’. Voor de vele vaste bezoekers blijft gelukkig sowieso veel bij het oude, haast hij zich te zeggen. Want: ‘Ook Jochem Myjer staat volgend seizoen als vanouds in de Koninklijke Schouwburg, hoor.’

De stad centraal
Eric de Vroedt, nu artistiek directeur en later opvolger van Theu Boermans als directeur producties, ziet Den Haag als een stad die overloopt van drama en tegenstellingen: ‘Van Binnenhof en Paleis Noordeinde tot Schilderswijk en Laak, en van zand tot veen’. In zijn nieuwe voorstellingenreeks The Nation verwerkt hij de indrukken die hij opdeed uit de stad, momenten en situaties die bij hem opborrelen of frapperen, en bereid tot een liefst zesdelige theaterserie die zich de komende maanden voltrekt. Een hedendaags epos, dat volgens hem ‘niet zachtzinnig’ wordt, en wel wat weg heeft van de tiendelige theaterserie mightysociety die hij in het verleden maakte: ‘Geëngageerd toneel, maar dan niet-cynisch. En het wordt ook een ‘whodunnit’. Zo houdt hij de spanning erin.

Dat brengt De Vroedt op de nu al illustere ‘strategische tafel’ van Het Nationale Theater. Daar worden alle programmavoorstellen in gezamenlijkheid tegen het licht gehouden. ‘Vroeger ging het vooral om voorstellingen in- of verkopen,’licht De Vroedt toe, ‘maar wij, Het Nationale Theater, zijn veeleer op zoek naar ‘programma’s’, naar concepten. Waarmee we verder pogen te reiken dan een op zichzelfstaand avondje toneel alleen.’

Al zijn en blijven die er natuurlijk ook. Zo brengt NTjong in maart Lord of the Flies uit. ‘Daarvan kun je zonder omwegen van genieten, maar er zijn ook uiteenlopende educatieve projecten omheen bedacht. Of neem Jeanne d’Arc. Daarmee kiezen we ervoor om met onze poten middenin de geloofsrichtingenstrijd te staan die de wereld van vandaag de dag splijt. Die voorstelling kun je ‘los’ zien, maar we presenteren er ook een heel randprogramma omheen, met als centrale vraag: Hoe ver ben jij bereid te gaan?

Ten slotte is er Ondertussen in Casablanca van regisseur Jeroen De Man. ‘Daarin wordt een gevierd acteursechtpaar over hun vak geïnterviewd, terwijl de nietsontziende werkelijkheid-van-alledag aan hun poorten rammelt.

Vuurdoop
Met RACE heeft De Vroedt als regisseur inmiddels zijn vuurdoop in Den Haag beleefd. The Nation is zijn volgende project. Hij ging er als volslagen nieuwkomer voor woelen onder tal van maatschappelijke organisaties in de hofstad, van voedselbank tot Des Indes, en van bewonersorganisaties tot boksschool. Net als Debets is De Vroedt overtuigd van de winst die van de kernfusie uitgaat. ‘De ene medewerker heeft er een gezelschap bij, de ander een ‘huis’. De deurtjes staan open en dat zorgt bij ons meteen al voor een sterke impuls.’

Meer weten? Kijk op nationaletoneel.nl, ntjong.nl, ks.nl en theateraanhetspui.nl.

 

Advocatenshow over racisme en leugens

Het Nationale Toneel speelt Race

Je bent wit. Dus racist. Bewijs het tegendeel maar eens. De wereld kan heerlijk simplistisch zijn. Met Race maakt regisseur Eric de Vroedt zijn debuut als artistiek leider van het Nationale Toneel – en Romana Vrede als zwarte stagiaire.

Het lijstje is lang – en groeit gestaag aan: O.J. Simpson, Ruud Lubbers, Bill Cosby, Johan Derksen, Dominique Strauss-Kahn. In Race van het Nationale Toneel blijft geen steen op de andere. In mij zien heel wat minderheidsgroeperingen zich verenigd,” schatert Romana Vrede de in ontvangst genomen, voor de zekerheid met kerst- in plaats van Sint-papier omwikkelde doos politiek-correcte ‘zoenen’ weg die ze daarnet cadeau kreeg.

Met het hart op de tong: “Allochtoon, lesbisch, alleenstaand, moeder van een gehandicapt, autistisch kind en subsidieslurpende actrice. Feministe. Heb je dat laatste ook?,” vraagt ze op lichtelijk provocerende toon. En vervolgens: “Ík ben de schuld van de economische crisis.” Er is geen ontkomen aan wervelwind Vrede. “Ik hou er van om boven tafel te spreken en schrijven.”

De in 1972 in Suriname geboren, maar op haar vierde naar Nederland gekomen actrice speelt de rol van Susan in Race van het Nationale Toneel. In het stuk loopt ze stage als advocate bij het ‘zwart-witte’ advocatenkantoor Lawson & Brown, gespeeld door respectievelijk Mark Rietman en diens partner Werner Kolf. Daar heeft zo-even de stereotype want puissant rijke, witte Charles Strickland (Hein van der Heijden) zich aangediend. Hij vraagt het kantoor de verdediging te voeren op de volgens hem valse beschuldiging dat hij in een hotel een zwarte vrouw heeft verkracht – en de bewijzen stapelen zich daarbij op. Moeten ze de zaak aannemen? Kan het kantoor dit winnen?

Wegduiken
De rol van Susan is volgens Vrede ‘fair, rauw en gewaagd’. En spookt de hele dag door haar hoofd, veel intenser dan bij eerdere rollen het geval was. “Je wordt met de neus op de feiten gedrukt. Er is geen kans om weg te duiken. Het is erg confronterend voor ons om dit stuk te spelen. We zijn al discussiërend tot wat ‘openbaringen’ gekomen. Voorbeeld? De term ‘blanke’ gebruiken we niet meer, dat begrip drukt te veel onschuld en reinheid uit. We hebben het over ‘wit’ en ‘zwart’. Dat is nu het uitgangspunt voor ons denkframe.”

Of neem de Schoorsteenpieten-discussie. “Het thema heeft zo’n sterke focus nu,” zegt Vrede “dat het voor alle partijen bijna obsessief wordt. Trouwens alles wat je in de discussie over openlijk of ingesleten racisme of seksisme te berde brengt, kan zomaar een onbedoelde uitleg krijgen. Olie op vuur.”

Ondanks eerdere samenwerking met regisseur Eric de Vroedt in de voorstellingenreeks ‘mightysociety’, plaatst de rol haarzelf ook keihard voor een gewetensvraag van een ander type. Vrede: “Waarom mag ik deze rol spelen? Is het typecasting? Word ik hier positief gediscrimineerd? Ik wil geen plaatje zijn,”zo merkt de ex-kooidanseres op. “Wat een lef dat De Vroedt dit stuk als zijn debuutvoorstelling heeft gekozen. Ik zie het echt als meer dan een statement. Hij gaat echt met de billen bloot. Dat belooft wat voor de jaren die komen.”

Cocktail
Race is een stuk over vooroordelen, in uitdagende en soms expliciete en minstens net zo vaak politiek-incorrecte bewoordingen, in 2009 door toneelschrijver, regisseur en filmmaker David Mamet opgeschreven. Het is een verslag van een razendsnelle en vlijmscherpe strijd waarbij schuld, seks, leugens en ras een venijnige cocktail vormen.

“Mamet heeft die benoemd in snedige en geregeld bijtende humor à la Hans Teeuwen of Louis C.K.. Je moet je bij dit stuk wat ongemakkelijk voelen. Misschien ga je straks wel met meer vragen weg dan je gekomen bent.”

Nederland is gezakt op de ‘gelijkheidslijst’ en moet nu Afrikaanse landen als Burundi, Namibië en Zuid-Afrika voor zich dulden. Afrikaanse landen wenden zich af van het Internationaal Strafhof. Mitch Henriquez. Etnisch profileren. Tja. Er is inderdaad nog een lange weg te gaan.

Eric de Vroedt
Eric de Vroedt (1972) maakt met Race zijn debuut als regisseur en artistiek leider van het Nationale Toneel. Per 2018 neemt De Vroedt de functie van artistiek directeur Theu Boermans over. Hij maakte naam met zijn tiendelige project mightysociety, geëngageerd theater over brandende, actuele kwesties. De voorstellingenreeks werd bekroond met diverse prijzen, zoals de Prijs van de Kritiek, de Amsterdamprijs en de Toneelkijkersprijs van Theater aan het Spui.

De laatste jaren werkte De Vroedt als freelance regisseur onder meer bij Toneelgroep Amsterdam en Schauspielhaus Bochum. Van David Mamet regisseerde hij eerder Glengarry Glen Ross.

Over Race: “Ik maak er een show van met visueel spektakel en dubbelzinnige acts, rauw en recht voor zijn raap gespeeld. Dat kan prima want het stuk loopt over van scherp, puntig en doordringend speelmateriaal. Een advocatenshow met visueel spektakel en dubbelzinnige songs. Een ‘mindfuck’.”

Race van het Nationale Toneel gaat zaterdag in première in de Koninklijke Schouwburg. Ook daar van woensdag 16 tot en met zaterdag 19 november en vrijdag 23 tot en met donderdag 29 december 2016.

‘RACE’: Stand-up comedy voor toneelspelers

Nationale Toneel brengt een ‘mindfuck’

Regisseur Eric de Vroedt zet zijn debuut bij het Nationale Toneel kracht bij met RACE, een actuele komedie tussen zwart en wit.  

RACE. Een ronkend stuk over Max Verstappen of Dafne Schippers? “Nou nee”, lacht regisseur Eric de Vroedt een tikkeltje verbaasd. “Maar wel een verbále autorace, een wedstrijd die veel spannender, sneller en scherper is.”

Het debuut van Eric de Vroedt als aantredend artistiek leider in 2018 bij het Nationale Toneel, is RACE (2009) van de Amerikaanse toneel- en scenarioschrijver David Mamet. Het is een vinnige en venijnige komedie over de vernietigende gevolgen van (positieve) discriminatie en vertelt het verhaal van twee gehaaide topadvocaten, de ene zwart (Werner Kolf), de ander wit (Mark Rietman). Zij worden bij de verdediging van een rijke, witte zakenman (Hein van der Heijden) die ervan verdacht wordt een zwart kamermeisje te hebben aangerand, bijgestaan door een zwarte stagiaire in de ‘overdrive stand’ (Romana Vrede).

Dominique Strauss-Kahn! De Vroedt: “Dit stuk is geschreven voordat de affaire rondom de Franse politicus aan het licht kwam. Mamets stuk heeft daardoor een zekere voorspellende waarde gekregen. Maar voor mij gaat dit stuk net zo goed over Zwarte Piet of Sylvana Simons. Zwarte Piet? Ik ben van mening dat hij moet veranderen. Maar ja, ik heb makkelijk praten, ik heb geen kinderen die ik moet uitleggen hoe het zit. Het is vreemd dat hier in Nederland de discussie over racisme pas sinds enkele jaren volop is gaan woeden. Het goede is dát het debat gevoerd wordt, al is het onderwerp te lang gemeden. Opeens blijkt nu dat onder invloed van Zwarte Piet en eerder Geert Wilders de discussie een open zenuw in onze samenleving raakt. In de Verenigde Staten ligt het vraagstuk al meer dan vijftig jaar op tafel, wat je van het debat daar inhoudelijk gezien dan ook mag vinden.”

Zwart-wit
Hoe zwart-wit is deze rechtszaak eigenlijk? “Het origineel speelt zich af op een advocatenkantoor, maar dat is me te schetsmatig. Wel maak ik dankbaar gebruik van juryrechtspraak die in Amerika trouwens een grote maatschappelijke rol speelt.” Klinkt wat zwaar op de hand allemaal.

“Maar RACE wordt geestig!,” antwoordt De Vroedt, die eerder Mamets stuk Glengary Glen Ross regisseerde en de liefst tiendelige reeks Migthy Society tot een enorm theatersucces maakte.
“Ik maak er een stand-up comedyshow voor toneelspelers van, rauw en recht voor zijn raap gespeeld. Dat kan prima wat het stuk loopt over van scherp, puntig en doordringend speelmateriaal. Een comedyshow met visueel spektakel en dubbelzinnige songs. Witte mensen die zwarte muziek spelen en andersom. Vergeet niet dat rassendiscriminatie in het Amerika van de jaren vijftig juist in de muziek een issue was, onder meer bij grootheden als John Coltrane en Miles Davis. Kijk, het debat wordt hier met een grimmig-zware ernst gevoerd, dat vind ik jammer. Ik wil er de nodige humor tegenover stellen.”

De Vroedt noemt Mamets stuk niettemin een ‘mindfuck’. “Je moet als kijker steeds op je hoede zijn. Je wordt meegelokt in een valstrik waar je niet zonder kleerscheuren uit bevrijd raakt.”

RACE door het Nationale Toneel. Landelijke tournee, en van dinsdag 1 tot en met zaterdag 5 november 2016; van woensdag 16 tot en met zaterdag 19 december 2016; en van vrijdag 23 tot en met donderdag 29 december 2016 in de Koninklijke Schouwburg, Den Haag.

Meer informatie en tickets: nationaletoneel.nl. en ks.nl. Telefonisch tickets reserveren: 0900-3456789 (10 cpm).

Is úw geld goed bezig?

Oostpool met paskwil ‘Fresh Young Gods’

Leven we inderdaad in de beste aller werelden? Het filosofisch defait van deze these toonden Leibniz glorieus en daarna Voltaire satirisch al in de achttiende eeuw aan. Regisseur Eric de Vroedt: ‘Ik ben woedend. En verontrust.’

2024 – en het is er allemaal niet beter op geworden. Schaliegas, kolencentrales en broeikasgassen, de virtuele 1140 miljard euro die de Europese Centrale Bank rondpompt, IS, Turkije en de Koerden, Oekraïne, Syrië hebben hun uitwerking niet gemist. Ondertussen staan in een luxe appartement in Dubai-stad fuivende captains of industry zich verveeld een weg door wéér een cokesnuivend sexavondje te banen. Wagonladingen designerdrugs, gladde jongens van Shell én een dame van de CIA. Totdat het alarmerende bericht bij deze ‘fresh young gods’ doorsijpelt: hun grootkapitaalbedrijven wankelen. Eh, huh?, de wereld staat in brand.

De mensheid lijkt zich sinds het derde millennium onophoudelijk van crisis naar crisis te slepen, zich veelal gewillig te laten slachtbanken. Krediet- en bankencrisis, Rabo-witwaspraktijken à la Calexico, vrijemarkteconomie, belastingkoopjes voor multinationals, mutagenen, internationale politieke miskleunen, EU, Maserati-rijdende woningbouwcorporatiedirecteuren, V&D dat goed- dan wel kwaadschiks doodleuk onder CAO-afspraken wil duiken, ProRail versus NS. Terwijl de inkomensverschillen in Nederland en diezelfde kloof wereldwijd alleen maar groter worden – de 85 rijkste mensen hebben evenveel geld als de armste helft van de wereldbevolking – is het woord rente allang afgeschaft en worden spaarders gedwongen te beleggen – als zij straks tenminste nog een pensioentje willen overhouden. Ontketend volkskapitalisme. Als u niets doet, doet uw geld ook niets. Serious money taken seriously. Van geld naar vermogen.

Leugens
Armageddon, de eindtijd. Dan toch? In de ogen van Eric de Vroedt, regisseur van de voorstelling Fresh Young Gods stemt de voorgaande opsomming eerder tot optellen en nadenken dan doemdenken. Optellen van olie en benzine bijvoorbeeld. “We weten allang dat het met de motoren van ons bestaan zo niet door kan. Toch wordt er wanhopig aan vastgehouden. En zo zet de leugen zich voort”.

Nog zo’n leugen. De gevolgen van de gestichte oorlogen in Irak en Afghanistan zien we nu pas in volle omvang op ons bord. “De excuses van Blair? Potsierlijk. Een ‘gespinde’ manier om zijn straatje schoon te vegen. En waar zijn de Bushs’, Koks en Balkenendes nu opeens? Ze hebben er samen een zooitje van gemaakt. En komen er nog mee weg ook”. Maar het collectief ‘à la Naomi Klein’ aan de schandpaal nagelen van politiek en bedrijfsleven – misschien wat al te gemakkelijk? Zo stopte Shell onlangs met boringen in Alaska. “Vind ik niet”, antwoordt De vroedt. “Misschien valt niet alle bedrijven evenveel aan te wrijven. Liberalisering heeft ook goeds gebracht. En niet alle CEO’s zijn monsters. Maar toch: je moet niet álles willen overlaten aan het bedrijfsleven en aandeelhouders die psychopatische trekjes etaleren”.

Drieluik
Fresh Young Gods vormt het tweede deel van een te voltooien toneeldrieluik van Joeri Vos over Goede Bedoelingen bij Oostpool. Het behelst een reeks schetsen over mensen uit uiteenlopende kringen, van onderlaag en elite tot ploeterende middenklasse. Elk deel biedt een ander perspectief op de botsing tussen die milieus. De Vroedt, maker van de geprezen reeks Mighty Society-voorstellingen en in augustus als artistiek directeur van het Nationale Toneel aantredend met The Nation, een reeks over het gemeentelijk politiek bedrijf: “Fresh Young Gods reikt voor mij veel verder dan die van ‘goede bedoeling’. De ambachtelijke kant van theater, dát vooral is mijn passie. Eigenlijk een utopie in het klein, die wat mij betreft in staat moet zijn door de heersende maatschappelijke dofheid te prikken”. In het vernieuwingsgezinde Fresh Young Gods zijn we daarom getuige van een multimediale achtbaan aan situaties en personages, onderbroken met filmbeelden die refereren aan The Hangover en The Wolf of Wall Street. De Vroedt: “Deze voorstelling is heel precies gemaakt, bijna als een choreografie. Ik kan me gelukkig prijzen dat de acteurs bereid geweest zijn met mij mee te gaan in mijn verontrusting”. Wake up! Oostpolariserend!

Fresh Young Gods door Oostpool is op dinsdag 17 november 2015 te zien in Theater aan het Spui. Meer informatie: toneelgroepoostpool.nl en theateraanhetspui.nl. Telefonisch tickets reserveren: (070) 346 52 72.