Glimlach ☺ U wordt gefilmd

Bezoekers worden filmsterren in Instant Fiction

Met een breed spandoek, donderend tromgeroffel of met stemverheffing en dito opgeheven vinger de wereld om haar heen becommentariëren – dat zou niet bij haar passen, is niet haar stijl. Ze verpakt haar kritiek of verwondering liever op een wat subtielere en speelsere manier. Dat is Sarah van Lamsweerde als hedendaags kunstenaar eigenlijk ook wel aan haar stand verplicht. Ze bedacht daarom een live video-installatie met de naam Instant Fiction. “Tegenwoordig zien we de hele dag door camera’s en monitoren om ons heen, en we weten dat die camera’s voortdurend onze bewegingen vastleggen. Die beelden worden doorgestuurd naar ongrijpbare controlekamers en anonieme dataservers. En iedereen weet en beseft dat zogeheten ‘veiligheidsbeambten’ de hele dag door al die beelden doorakkeren en scannen op ‘onregelmatigheden’. Het is alsof de werkelijkheid van ons allen wordt gedupliceerd, het lijkt erop dat er daardoor een parallelwereld bestaat, die digitaal en virtueel van karakter is.”

Van Lamsweerde stelt er haar eigen wereld tegenover: die van Instant Fiction. In de video-installatie zet ze als regisseuse de wereld naar haar hand en neemt ze plaats in een heuse ‘controlekamer’, in Zaal 5 van het Haags Filmhuis. Vanaf die plek bedient zij camera’s die verspreid zijn opgehangen bij de kassa, de foyer, het café en het restaurant. De beelden worden gelijktijdig vertoond op enkele tv-schermen en door haar voorzien van live ondertitels. Van Lamsweerde: “Die ondertiteling geeft niet de echte conversatie weer van de bezoekers, maar bestaat uit een verzonnen ‘scenario’, een script, een tekst die speciaal geschreven is voor deze levensechte ‘filmset’, en die is gebaseerd op films die nu in het Filmhuis te zien zijn. Een gewone ontmoetingsplek wordt zo een studiovloer voor een instant fictie met toevallige acteurs. Ik stel me voor dat beveiligingsbeambten ook wel eens op een dergelijke manier naar de binnenkomende beelden kijken.”

Van Lamsweerde’s installatie raakt aan privacybescherming. “Ik weet eigenlijk niet of ikzelf voor of tegen het grootschalig gebruik van beveiligingscamera’s ben of moet zijn. Het gaat mij in eerste instantie om het verschijnsel zelf. Door mensen woorden in de mond te leggen wil ik niet alleen een bepaalde waakzaamheid bevorderen voor wat er door anderen zoal om ons heen ‘geconstrueerd’ wordt, maar ook een keten van poëtische incidenten veroorzaken: sommige mensen zijn zich niet bewust van de camera, maar veranderen door de ondertitels als vanzelf in tv-personages, terwijl anderen die zichzelf op de schermen zien, de ondertitels aan elkaar gaan voorlezen, waardoor de bizarre situatie ontstaat dat ze werkelijk de tekst van ‘hun’ personage opzeggen.”

Van Lamsweerde, deel uitmakend van Tre Tigri, een kunstenaarscollectief voor multimediale en crossover kunst, benadrukt dat bezoekers niet hoeven te vrezen voor hun privacy. “Nergens zijn microfoons verstopt en het bewerkte beeldmateriaal wordt niet opgeslagen voor later gebruik.” Instant Fiction is tot nadenken stemmend en vaak grappig, weet ze, omdat ze de installatie in 2010 in Finland opstelde. “Het is een live video-installatie, vrijwel precies zoals een klassiek beveiligingssysteem in een publieke ruimte waar mensen elkaar ontmoeten. Het enige verschil is dat de beelden nu ondertiteld zijn en iedereen in principe zijn eigen beelden kan zien.” Glimlach dus. U wordt gefilmd.

Instant Fiction is een coproductie van het Haags Filmhuis en Theater Zeebelt. Van do 16 t/m za 18 juni te zien in het Haags Filmhuis.

Advertentie

Theater in de cocktailmixer

Avondje `Theater Zeebelt’ voor alleseters

Ogen en oren tekort komen, dat willen we allemaal wel eens. Theater Zeebelt heeft er een oplossing voor gevonden in ’n Avondje Alles.

Het Avondje Alles is Zeebelts maandelijkse kunstenmix met een theatervoorstelling als hoofdmoot, een korte film, performances en live muziek. “Normaal gesproken weet een theaterbezoeker van tevoren de setting”, antwoordt artistiek leider Judith Schoneveld van Zeebelt op de vraag naar het waarom van deze opzet. “Neem een toneelstuk. Dat speelt zich af in een min of meer bekende zaal, waar zich voor de bezoeker, op een daartoe geconstrueerd podium, de voorstelling voltrekt. Wij willen dat geijkte patroon doorbreken. We tornen aan het verwachtingspatroon van de bezoeker door verschillende disciplines te mixen. Dat vergt van de bezoeker een houding die deze wellicht niet gewend is. Dat doen we om te verrassen, verrassing maakt dat je openstaat voor nieuwe ervaringen. Ook wijzigt steeds de omgeving waarin de optredens plaatsvinden. Omgekeerd schudt dat de theatermakers wakker: ze kunnen niet op de automatische piloot spelen. De maker moet opnieuw zijn publiek veroveren, want hij kan er van op aan dat er een gemêleerd publiek in de zaal zit dat zich anders opstelt dan deze doorgaans gewend is van zijn hard core-fans.”

Maar er is nog een reden om de blender in te schakelen. Zeebelt wil graag alle zintuigen van de bezoeker openzetten. Het theater heeft die avond voor een inhoudelijk verband, een `overeenkomst in temperatuur’, gezorgd, dat de toekijker zelf dient te ontdekken. Daardoor wordt de doorgaans achteroverleunende theaterbezoeker een deelnemer. “De bezoeker gaat anders kijken naar de voorstelling die hij ziet, en beleeft de avond meer als een geheel.”

Hoofdmoot vormt de voorstelling You don’t wanna be alive when you’re twentyfive. “Daarin vraagt beeldend kunstenaar en media designer Eric Schrijver zich af wat het betekent om kunstenaar te zijn,” legt Schoneveld uit. “Is deze een charlatan, een vormverleider of een eerlijk individu? Of nog meer? Schrijver wil het liefst allemaal tegelijk zijn: een kunstenaar als ‘moderne man’, gaaf en hip, met David Bowie als rolmodel bij uitstek.” Schrijver laat voor deze gelegenheid acteur/performer Niels Kuiters als zijn alter ego optreden en hem verstrikken in mythes van arme, gekke of dode artiesten, met de bedoeling om ‘op cabareteske wijze een nieuw en aantrekkelijk kunstenaarspersonage met sterkwaliteit te schetsen , een speels commentaar op het televisiestardom dat tegenwoordig zo en vogue is’.

Dan is er First Person Plural door theatermaakster Nicola Unger. In haar audioperformance reageren acteurs op hun eigen uitgesproken gedachten. Schoneveld: “Ze onderzoekt de werking van het denken – denken als het vormen van zinnen in het hoofd: de innerlijke dialoog. Zoals bij iedereen gedachten voortdurend tollen, vaak tegelijkertijd over elkaar heen buitelen en om voorrang strijden: van boodschappenlijstje en gevoelens, van filmquotes tot levensdilemma’s, tot onzekerheden en conceptuele filosofieën.” Unger – ze gaf eens stripboeken uit en verzamelt ze. Haar vorige voorstelling in Zeebelt, Carlos The Jackall, verbeeldde het verhaal van de gelijknamige terrorist, verteld met papieren figuurtjes die als schaduwfiguren in een animatiefilm figureerden – ontwikkelt voor haar nieuwe voorstelling software om deze gedachten als opgenomen teksten ad random te kunnen afspelen. De conversatie die zich in de voorstelling ontwikkelt verloopt daardoor iedere keer anders. “Ons denkproces lijkt op een vergelijkbare manier te verlopen als deze geïmproviseerde gesprekken: frasen duiken uit het niets op en verbinden verleden en toekomst in een onbekend patroon en ritme”, verheldert Schoneveld.

Zeebelts Avondje Alles wordt vervolledigd met de vertoning van enkele korte films uit Breaking Ground, het Europese online platform voor filmstudenten. Ter omlijsting is er ook voorzien in muziekoptredens.

Avondje Alles op dinsdag 21 en donderdag 23 september in Theater Zeebelt, De Constant Rebecqueplein 20A. http://www.zeebelt.nl

Tussen hemel en zeebelt

Bizar openingsfeest voor Theater Zeebelt

Het moet bizar zijn om in een gemeentelijke subsidienota te lezen dat wie met een goed plan komt, je theater mag overnemen. Het overkwam deze maand Hanna Boender van het Haagse Zeebelt Theater, een van de pijlers onder kunstenaarsbroedplaats DCR. Op 4 september viert ze niettemin een feestje.

“Er tekent zich een rampenscenario af”, meent Hanna Boender. “Er is hier kans op het ontwikkelen van een geweldige plek. Juist nu we alle neuzen de goeie kant op hebben, worden we door de gemeente afgeschoten.”

Zeebelt Theater, werkplaats en podium, is na een verhuizing van de Haagse Willemstraat en een langdurige verbouwing die vooral door de inzet van voornamelijk vrijwilligers tot stand kwam, pas vorig jaar september van start kunnen gaan. Maar in april tekenden zich donkere wolken af. Eerst de adviescommissie en – onlangs – de wethouder zeiden geen cent meer te willen geven voor de plannen van onderhuurder Boender en consorten. Jawel, er is weliswaar ook in de toekomst van gemeentewege geld voor de kunstinstelling gereserveerd, maar dat is bedoeld voor het ophoesten van de huur van de zaal aan het De Constant Rebecqueplein, eigendom van Eneco. Er wordt een pitch uitgeschreven: iedereen die een goed plan heeft – ook Zeebelt zelf – kan het theater overnemen als het aan wethouder Klijnsma van Cultuur ligt. Geld voor personeel of voor het inkopen van spannende programma’s zit er trouwens niet in. Dat moet de nieuwe huurder straks zelf maar versieren uit fondsen en intreegelden.

Als eerste officiële culturele broedplaats in Den Haag biedt de DCR (De Constant Rebecqueplein) werkruimte aan beeldende kunstenaars, vormgevers, architecten, musici, choreografen, dansers en theatermakers. Het pand van de DCR wordt op donderdag 4 september officieel geopend door wethouder Klijnsma. Dat is ook de aftrap van festival Ground #3 met als thema For Sale. Hoe bizar kun je het krijgen.

Maar met het wegvallen van Zeebelt als een van de pijlers, is het niet ondenkbaar dat ook de DCR het niet overleeft. Zeebelt immers was en is het organisatorische brein achter de DCR. “Toen we Zeebelt wilden optuigen, werden we door de gemeente opgezadeld met de verantwoordelijkheid voor de verbouwing van de DCR. Het is nu een volwaardige ruimte met zo’n dertig ateliers. Het is in het verleden inderdaad niet van een leien dakje gegaan, kunstenaars laten zich moeilijk in een richting duwen, maar net nu we een expositieruimte klaar hebben en we op donderdag 4 september officieel van start gaan, worden we bedankt voor de moeite en kunnen we spoorslags vertrekken.”

Ook voor DCR-pijler LOOS is de hemel bloedrood gekleurd. Het avant-gardistische muziekcollectief kreeg pas in januari van dit jaar een gebruikersvergunning voor haar concertzaal, en wordt nu eveneens bij de vuile was gezet.

Koen Baart, cultuurwoordvoerder van de Haagse PvdA ziet het onheil van het teloor gaan van Zeebelt al voor zich. “Het is allereerst cru voor de betrokkenen. En ik sluit niet uit dat de toekomst van de DCR gevaar loopt als Zeebelt inderdaad gedwongen wordt af te haken.” Volgens hem is nu investeren in cultuur noodzaak, wil de stad in de race blijven om in 2012 door het kabinet te worden uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa in 2018. “Gelukkig is het cultuur budget al van 53 naar 60 miljoen euro verhoogd. Dat is mooi, maar broedplaatsen zijn van cruciaal belang voor de culturele toekomst van de stad. We kunnen en willen niet om het oordeel van de commissie en de wethouder heen, maar ik kan me best voorstellen dat we Zeebelt nog twee jaar de kans geven er iets moois van te maken aan het De Constant Rebecqueplein.”

David Rietveld van coalitiepartner GroenLinks laat weten dat volgens hem zowel Zeebelt als LOOS een eerlijke kans verdienen. “Ze openen pas deze maand en hebben veel pech gehad bij de oplevering van het pand. Ze hebben dus eigenlijk nog niet kunnen laten zien wat ze programmatisch waard zijn.”