Klassiek ballet in eigentijds toneeljasje

Het Zwanenmeer: theaterfun voor de hele familie

De traditionele kerstproductie van Theaterschool Rabarber is dit jaar opnieuw een familiespektakel. Dit jaar een geheide balletklassieker … in een gloednieuw, eigentijds toneeljasje.

Tsjaikovski’s klassieke noten voor Het Zwanenmeer zijn oorwurmen, zo heet dat tegenwoordig. Beter gezegd: muziek voor miljoenen. Balletmuziek inderdaad. Toch zijn er bij Rabarber in de verste verte geen Anna Pavlova, Tamara Karsavina, Uliana Lopatkina of prima ballerina’s van Het Nationale Ballet zoals Anna Tsygankova of Igone de Jongh te bekennen.

Neen, bij Rabarber is van het van origine oud-Russische sprookje De Witte Eend een toneelstuk in de maak. Met straks veertig man op de vloer inclusief een afvaardiging van jongelingenmusici van het onvolprezen Hofstad Jeugd Orkest. Maal twee voor de hele voorstellingenreeks, want er zijn twee aparte casts: een ‘witte’ en een ‘zwarte’. Stuk voor stuk leerlingen van de eigen theaterschool, in leeftijd van pakweg 6 tot 20 jaar. Straks zijn er ook nog 3D ‘mapping’ projecties en videoanimaties. Jeroen de Graaf, regisseur: “Ik wil dat deze voorstelling een breed publiek raakt.”

Het Zwanenmeer is een gelaagd verhaal met welzeker 1001 verschillende balletversies, uitvoeringen en vertellingen. En ook films, zoals die met Nathalie Portman in de dubbelrol van witte én zwarte zwaan (‘Black Swan’, 2011). Er zijn vast ook tig toneelversies. Toch?

Regisseur Jeroen de Graaf krabt even achter het rechteroor als ik het hem, pal voor het begin van een repetitie, voorleg: “Tekstschrijver Marcel Roijaards en ik hebben ons ondergedompeld in de geschiedenis van ‘Het Zwanenmeer’. Voor zover wij hebben kunnen achterhalen is dit de allereerste toneelversie.” Al durft hij zijn handen niet in het vuur te steken voor wat zich sinds 1877 in Rusland en China ooit heeft afgespeeld op dit vlak.

Zoek jezelf, vind jezelf
Iedereen kent de titel. Maar ook het hele verhaal? “Eigenlijk is het een vertelling over jezelf vinden, je eigen weg gaan, keuzes maken,” legt De Graaf uit, die na Baron von Münchhausen’vorig jaar nu opnieuw gestalte mag geven aan Rabarbers kerstproductie.

De plot in een notendop: prins Siegfried (Freek Kunz / Christophoor Ram) krijgt voor zijn achttiende verjaardag van zijn koningin-moeder een kruisboog ten geschenke zodat hij liefdespijlen kan afvuren, en aldus snel een levensgezellin aan de haak kan slaan. Op een nachtelijke escapade met vrienden in een bos bij een meer maakt hij kennis met de mooie Odette (Noa ten Hof / Lois Vecchi). Probleempje: door toedoen van de sinistere tovenaar Von Rothbart (Roger Nievaart) mag zij slechts twaalf minuten per etmaal meisje zijn, voor de rest van de tijd moet ze door het leven als gevederde zwaan, net als een aantal andere gevangengenomen meisjes.

Totdat ooit op een dag de betovering wordt verbroken. Von Rothbart blijkt zelfs zijn bloedeigen dochter Odile (Anna Bisschop / Yasmina Abdelmoumen) verzwaand te hebben. Door Siegfried een toverdrank in te laten nemen weet hij deze zover te krijgen dat Siegfried kiest voor Odile. Als het bedrog later uitkomt volgt bij Rabarber een verrassende ontknoping.

“Een positieve twist,” verklapt De Graaf. Toch is het echt niet alleen meisjesroze en jongetjesblauw wat hier de klok slaat. “Eerder zwart en wit. Want snoodaard Von Rothbart heeft een duister randje, precies als in het ballet. Terwijl Siegfried – bij ons ‘Ziggy’ – onder bonkende beats juist een kwetsbare kant laat zien.”

Notes
Na de repetities, tijdens de ‘notes’, toont De Graaf zich ten overstaan van de spelersgroep kritisch over hun verrichtingen: “Jullie zitten onder je energie. Ik wil meer focus zien.” Onder vier ogen toont hij zich na afloop echter behoorlijk tevreden: “Rabarber is een theaterschool. Je moet verschillende spelniveaus integreren. En iedereen moet door deze kersproductie persoonlijk kunnen groeien. Het is mooi om te zien dat dat vaak ook lukt. Gedurende de jaren zie je dat ze zich in het dagelijkse verkeer ook vaak zelfverzekerder voelen, zelfbewuster. Mede dus door Rabarber.”

Theaterschool Rabarber: ‘Het Zwanenmeer’. Van 26 december tot en met 5 januari n Theater aan het Spui. Meer informatie: rabarber.net.

Advertentie

Dansend de kerstdagen door

Zuiderstrandtheater met ballet aan zee

Spitzen, tutu’s, elfenverschijningen. De negentiende eeuw staat er bol van. De Romantiek is in die tijd niet weg te slaan uit de kunst. En het klassiek-romantisch ballet vormt daarin een absoluut hoogtepunt.

Als reactie op het tijdperk van de Verlichting verspreidde de Romantiek zich als een virus over Europa. Werkelijk overal putten dichters, schilders en romanschrijvers zich uit in verhalen die uit het eigen, nationale verleden werden opgediept, en nationale helden op een voetstuk gehesen. Volksmuziek veroverde de harten van broze burgers en oude volksdansen vierden hoogtij. Een tijd van groot zelfbewustzijn, intuïtie en emotie.

En zo kon het gebeuren dat het bovennatuurlijke en de ijle geest boven het stoffelijke kwamen te staan. Onverklaarbaarheden werden aanbeden: Elfen, nimfen, bos-, water- en luchtgeesten, dolende zielen en betoverde wezens bevolkten boeken, schilderwerken en … de bühne. De top spanden tragische liefdesgeschiedenissen die zich afspeelden tussen droom en realiteit.

De danskunst bleek uitermate geschikt om de idealen van de Romantiek tot uitdrukking te brengen. Door allerhande nieuwe theatermachines die werden uitgevonden, leken ‘zwevende’ danseressen echt te bestaan, en dat werd nog eens versterkt door de wonderbaarlijke vervolmaking van de spitzentechniek, die de dansers ook al ijler en ranker maakte. Alles diende ter versterking van het idee dat een ballerina bij uitstek een licht en bovennatuurlijk wezen is. Ook de witte, halflange tutu als kostuum is daarvan een uitvloeisel. Ondertussen beperkte de rol van de mannelijke danser zich tot die van ‘assistent’: veelal tot het ‘liften’ (tillen) en ondersteunen van de schijnbaar gewichtloze, vrouwelijke ballerina’s.

De man die al deze balletglorie in choreografieën tot grote hoogten bracht heet Marius Petipa, de man die de grandeur van Parijs verliet om het edele ballet van de Zonnekoning over te brengen op de onmetelijke rijkdom van het tsarenhof in het Russische Sint-Petersburg.

Toppers
De komende kerstperiode zijn er in het romantisch gelegen Zuiderstrandtheater veel klassiek-romantische balletten te zien, toppers uit het klassiek-romantische ballet, onder live begeleiding van een orkest. Van De Notenkraker en Het Zwanenmeer tot Doornroosje. Naast ons eigen Nationale Ballet zijn er met name in Oost-Europa talloze topgezelschappen die uitblinken in het genre van de klassieke dans. Laat je verbazen door de dansers, de decors, de verhalen! Tuttig? Neen! Tutu’s? Ja!

Kersttraditie
In Den Haag heeft De Dutch Don’t Dance Division (D.D.D.D.D.) een naam hoog te houden als het gaat om een hartverwarmend uitje rond de kerstdagen. Al jaren presenteer het gezelschap rond Rinus Sprong en Thom Stuart sprankelende community art-voorstellingen. Dancing in a Winter Wonderland is er zo een, met dit jaar meer dan 120 dansers van 5 jaar tot 65+ in leeftijd, en van amateur tot professional. Ze schitteren op het podium in dansstijlen die variëren van klassiek ballet tot opzwepende Cancan. Het ene moment dreigt er een peperkoekmannetje over het podium te kruimelen, dan weer is er een ijskoude Koning Winter. Verenigd met een ensemble van musici uit het Residentie Orkest belooft dit een spetterend feest voor de hele familie.

In Dancing in a Winter Wonderland smelten kersttradities en winterse vertellingen vanuit de hele wereld samen in prachtige choreografieën die het publiek onderdompelen in nostalgie, het kerstfeest, en de hoop en de terugblik die kerst en het nieuwe jaar altijd weer met zich mee brengen.

kader:
Ballet in het Zuiderstrandtheater
De Notenkraker door het Oekraïens Staats Opera en Ballet Theater op woensdag 16 en donderdag 17 december 2015. / Dancing in a Winter Wonderland door D.D.D.D.D. op vrijdag 25, zaterdag 26, zondag 27 en maandag 28 december 2015. / Het Zwanenmeer door het Oekraïens Staats Opera en Ballet Theater op vrijdag 1 januari 2016. / Doornroosje door het Ballet van Tatarstan op zaterdag 2 januari 2016.