Sadettin Kırmızıyüz volbracht de heilige hadj
‘De vader, de zoon en het heilige feest’ is een heilige ‘roadstory’ waarin niets kan maar alles waar is. En dat moet gevierd worden.
“Je voelt dat je deel uitmaakt van de geschiedenis van de mensheid, van de islam”. Onafzienbare rijen tentenkampen. De Kaa’ba, de rondgang rond Zwarte Steen die in een zilveren ornament is vervat. Oorverdovende hitte en 24/7 een voortdurend pokkenlawaai. Louter hazenslaapjes met oordopjes in als redmiddel. Op het hoogtepunt van de jaarlijkse pelgrimage waren rond Mekka zo’n vijfenhalf miljoen mensen op een kluitje bijeen, legt Sadettin Kırmızıyüz uit. Gedurende de vier weken gelden er geboden: geen haren of nagels knippen, niet scheren, geen wonden openkrabben, niet vloeken niet schelden, niet klagen, geen levende wezens doden en geen seks. Sadettin Kırmızıyüz: “Zelfs niet denken aan seks.”
Ascetisch. Is hem dat gelukt? “Natuurlijk niet, menselijke trekjes kun je niet tegengaan.” Opdat alles toch ordentelijk kan verlopen is er een boetesysteem, “van het geven van een aalmoes tot het verplicht laten slachten van een schaap als offerande.”
Hij noemt zich een ‘geassimileerde agnostische migrantenzoon’. Een geuzennaam. Misschien zoiets als ergens tussen boerenkool en baklava, tussen Grolsch en Turkse volksdrank ayran in. Acteur en theatermaker Sadettin Kirmiziyüz vergunt zijn publiek geregeld een hyperpersoonlijk inkijkje in zijn leven. Waren eerder zijn vader, moeder, broer en zus al eens passanten in zijn revue; verleden jaar was ‘De radicalisering van Sadettin K.’ een gewetensvolle solo, overladen als die was met kwetsbare zelfspot en ironie.
Voor De vader, de zoon en het heilige feest tankt hij dankbaar uit ‘de grootste reis van zijn leven’. Samen met zijn vader Mehmet, die hij toen al jaren uit het oog had verloren, trok hij in 2010 naar het Saoedi-Arabische Mekka voor het volbrengen van een van de Vijf Zuilen uit de islam, de traditionele bedevaart de hadj, om er een familietraditie in ere voort te zetten. Met zijn vader als voorganger werd hij daar ingewijd in een eeuwenoude ritueel. “Ik heb er een vriend voor het leven bij”.
Gewapend met de opgedane ervaringen maakte hij datzelfde jaar er een voorstelling van over vaders en zonen, geloven en niet geloven, Abraham, Isaak, Mohammed, God en Allah. Nu, zegge en schrijve zes jaar later, herneemt Kırmızıyüz, winnaar van de Charlotte Köhlerprijs eerder dit jaar, de voorstelling van toen. Aanleiding is het feit dat hij twee jaar terug zelf vader is geworden en daardoor opnieuw is gaan nadenken over de band tussen vader en zoon. Een dankbaar toneelgenre. Bijna de helft van de wereldbevolking is een zoon, en heeft een vader.
Toch, zegt hij, heeft dat de kijk op zijn eigen voorstelling van toen veranderd. “Een vader leeft tussen hoop en vrees. Want hoe gaat híj straks om met míjn tekortkomingen? In hem herken ik nu in ieder geval al het temperament en het vermogen tot fantaseren dat zijn vader heeft. Geen opgelegde of stille dwang, maar “áls hij op hadj gaat, wil ik mee!” zegt Kırmızıyüz, die in de nabije toekomst voorstellingen gaat maken bij Het Nationale Theater.
Kruitvat
“Ik beschouw mezelf als niet-religieus. Ik ben een slechte moslim, maar vanbinnen een goed mens. Ben gelovig, en heb een voorliefde voor mystiek. Maar ik vind het wel jammer dat religie een kruitvat in de wereldgeschiedenis is, en dat de islam daarvan nu het ontvlambare centrum is. Maar ik zie het ook als een golfbeweging, een getij dat ooit weer tot stilstand komt.”
Familiebezoek
In februari gaat hij op familiebezoek. De veranderende situatie in Turkije grijpt hem aan. “Als je je aan drie basisregels houdt is het er prima vertoeven: spreek niet over politiek, niet over godsdienst en niet over voetbal.” Het lijkt wel net zo’n heilige drie-eenheid als in zijn voorstelling. “Begrijp me goed: Het is er zo’n ingewikkelde en complexe situatie nu.”
Wilders
Over het lopende racisme- en het ‘minder-marokkanen-debat’ is hij in de kern optimistisch gestemd. “Straks beseft iedereen dat foute grappen over afkomst niet meer kunnen. De uitspraak die de rechter verleden week heeft gedaan bewandelt een middenweg. Maar het is helaas geen gulden middenweg.”
Sadettin Kırmızıyüz speelt ‘De vader, de zoon en het heilige feest’ op woensdag 21 en donderdag 22 december 2016 in Theater aan het Spui. Meer informatie: theateraanhetspui.nl. Telefonisch tickets reserveren: (070) 346 52 72.
Eric Korsten 